ΑΦΙΕΡΩΜΑ ΣΤΟ ΕΠΟΣ ΤΟΥ 40: Το υποβρύχιο ΘΡΥΛΟΣ “ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ Ι”

Το Παπανικολής Ι (Υ2) ήταν υποβρύχιο τύπου Schneider-Leubeut του Βασιλικού Πολεμικού Ναυτικού της Ελλάδας, και ήταν το πρώτο με αυτό το όνομαστη από τα συνολικά τρία έως τώρα του ναυτικού μας.

Θεωρείται το ενδοξότερο Ελληνικό υποβρύχιο που έδρασε κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Το όνομα του υποβρυχίου

Το υποβρύχιο θρύλος “ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ Ι” έλαβε το όνομά του προς τιμήν του Ψαριανού πυρπολητή του 1821 Δημήτριου Παπανικολή. Κατά τη διάρκεια του πολέμου εκτέλεσε 14 πολεμικές περιπολίες στην Αδριατική και στο Αιγαίο, βυθίζοντας αντίπαλα σκάφη συνολικού εκτοπίσματος 13.000 τόνων.

Πρώτος κυβερνήτης υπήρξε ο πλωτάρχης Μίλτων Ιατρίδης.

Ναυπηγήθηκε από τη Γαλλική ναυπηγική εταιρεία Ateliers et Chantiers de la Loire, με έδρα τη Ναντ. Ήταν ένα από τα δυο ομοίου τύπου αδελφά σκάφη που παραγγέλθηκαν στη Γαλλία από την Ελληνική κυβέρνηση το 1925. Το άλλο ήταν το Κατσώνης ΙΙ.

Η καθέλκυση έγινε στις 21 Δεκεμβρίου 1927, οπότε υψώθηκε και η Ελληνική σημαία στη Τουλώνη. Παρελήφθη από τον αντιπλοίαρχο Π. Βανδώρο.

Η Δράση του Υ/Β ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο

Κατά τη πρώτη φάση της εισόδου της Ελλάδας στο πόλεμο (Οκτώβριος 1940 – Απρίλιος 1941), το Παπανικολής εκτέλεσε 5 περιπολίες στην Αδριατική και βύθισε το Ιταλικό οπλιταγωγό Firenze (3952 ΤΝ), το Ιταλικό ιστιοφόρο Antonietta (22 Δεκεμβρίου 1940) και ενδεχομένως ένα ακόμη πετρελαιοκίνητο σκάφος (23 Ιανουαρίου 1941).

Στη δεύτερη φάση του πολέμου, μετά την κατάληψη της Ελλάδας, το υποβρύχιο κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια και εκτέλεσε 9 πολεμικές περιπολίες, εξορμώντας από ναυτικές βάσεις της Μέσης Ανατολής (Μάιος 1941 – Οκτώβριος 1944).

Βύθισε διάφορα επιταγμένα από τους Γερμανούς και τους Ιταλούς ιστιοφόρα στο Αιγαίο (κυρίως στο Δυτικό), στην περιοχή της Κρήτης και των Δωδεκανήσων.

Επιπλέον, ένα φορτηγό 8.000 τόνων κοντά στη Ρόδο (27 Απριλίου 1941) και άλλο ένα 6.000 τόνων πέριξ της Κρήτης (τέλη 1942).

Παράλληλα, έφερε σε πέρας ειδικές αποστολές, όπως αποβιβάσεις και παραλαβές πρακτόρων ή καταδρομέων.

Διενήργησε, επίσης, στη Μέση Ανατολή συνολικά 10 ακόμα πολεμικές περιπολίες. Επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την Απελευθέρωση και το 1945 παροπλίσθηκε.

Στη δεύτερη φάση του πολέμου (ΜΑΙ 1941 – ΟΚΤ 1944) εξορμώντας στο Αιγαίο από βάσεις της Μ. Ανατολής εξετέλεσε συνολικά εννέα (9) πολεμικές περιπολίες, παράλληλα με ειδικές αποστολές (αποβιβάσεις / επιβιβάσεις πρακτόρων / καταδρομέων).

Εργασίες συντήρησης στο Υ/Β Πανανικολής

Εν συνεχεία και για μεγάλο χρονικό διάστημα το Υ/Β έμεινε υπό επισκευή μέρος της οποίας έγινε στο ΓΙΒΡΑΛΤΑΡ.Μέχρι το τέλος του πολέμου θα χρησιμοποιηθεί για την εκπαίδευση των βρετανικών πλοίων συνοδείας στην περιοχή αυτή και από εκεί θα χαιρετίσει την απελευθέρωση της Ελλάδας.

Το τέλος του “ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΗΣ Ι”

Ο πυργίσκος του Υ/Β Παπανικολής διατηρήθηκε στη βάση υποβρυχίων του Πολεμικού Ναυτικού και στη συνέχεια τοποθετήθηκε ως έκθεμα στο Ναυτικό Μουσείο Ελλάδος, στον Πειραιά.

Το Παπανικολής απεικονίστηκε σε γραμματόσημο των Ελληνικών Ταχυδρομείων, στην αναμνηστική σειρά «Ελληνικό ναυτικό», που κυκλοφόρησε στις 15 Δεκεμβρίου 1978

Η ελληνική ταινία “Υποβρύχιο Παπανικολής” του 1971

Το 1971 το υποβρύχιο Παπανικολής έγινε ταινία σε σκηνοθεσία Γιώργου Ζερβουλάκου και σενάριο Δημήτρη Ζαννίδη με πρωταγωνιστή τον Κώστα Καζάκο. 

Πηγές :

• Υπηρεσία Ιστορίας Ναυτικού. «Ιστορικά πλοίων»
• hellenicnavy.gr  «Υ-2 Παπανικολής» Υποβρύχιο Παπανικολής (S-120)»

• Αρετή και Τόλμη (Βίντεο)

Δείτε ακόμα:

Μιλτιάδης Ιατρίδης – Ο κυβερνήτης του θρυλικού υποβρυχίου «Παπανικολής» απο το Σοφικό

Δείτε όλα τα κείμενα για το  ΕΠΟΣ ΤΟΥ ’40 εδώ