Πώς γιόρταζαν την 25η Μαρτίου στα χρόνια του Όθωνα και του 20ού αιώνα; 

Η 25η Μαρτίου καθιερώθηκε ως εθνική εορτή για να τιμήσει την έναρξη της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Όμως, η γιορτή δεν ήταν πάντα όπως τη γνωρίζουμε σήμερα με παρελάσεις, δοξολογίες και στρατιωτικές επιδείξεις. Από την εποχή του Όθωνα μέχρι τον 20ό αιώνα, ο εορτασμός εξελίχθηκε, επηρεασμένος από πολιτικές και κοινωνικές αλλαγές.

Ας δούμε πώς γιόρταζαν οι Έλληνες την 25η Μαρτίου στις διαφορετικές ιστορικές περιόδους!

Η καθιέρωση της 25ης Μαρτίου ως εθνικής γιορτής στα χρόνια του Όθωνα (1838)

📌 Πότε και πώς καθιερώθηκε:
🔹 Η πρώτη επίσημη ανακήρυξη της 25ης Μαρτίου ως εθνικής εορτής έγινε με Βασιλικό Διάταγμα του Όθωνα, στις 15 Μαρτίου 1838.

🔹 Το διάταγμα όριζε πως η 25η Μαρτίου θα είναι:
✅ Εθνική γιορτή για την Ελληνική Επανάσταση.
✅ Θρησκευτική γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου.
✅ Υποχρεωτική αργία για όλο το κράτος.

Το διάταγμα με την ανακήρυξη της 25ης Μαρτίου σε μέρα εθνικής εορτής. Πρώτα επειδή ήταν του Ευαγγελισμού και ύστερα επειδή άρχισε ο αγώνας για την Ανεξαρτησία.

📌 Πώς γιορτάστηκε η πρώτη 25η Μαρτίου (1838);
🔹 Την 25η Μαρτίου 1838, έγινε η πρώτη επίσημη τελετή στην Αθήνα, παρουσία του Όθωνα.
🔹 Περιλάμβανε:
✅ Δοξολογία στη Μητρόπολη Αθηνών.
✅ Κανονιοβολισμούς από το Παλαμήδι και τον Λυκαβηττό.
✅ Πανηγυρική ομιλία για την Επανάσταση.
✅ Γενικό λαϊκό γλέντι με χορούς και τραγούδια.

📌 Γιατί επιλέχθηκε η 25η Μαρτίου;
🔹 Συνδυάζει το θρησκευτικό στοιχείο (Ευαγγελισμός της Θεοτόκου) με το εθνικό στοιχείο (έναρξη της Επανάστασης).
🔹 Ήταν ένας τρόπος ενίσχυσης της εθνικής ταυτότητας στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος.

Ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου τον 19ο αιώνα – Παρελάσεις και κανονιοβολισμοί

🔹 Στα τέλη του 19ου αιώνα, η 25η Μαρτίου περιλάμβανε:
✅ Θρησκευτικές τελετές και δοξολογίες σε όλη την Ελλάδα.
✅ Κανονιοβολισμούς από φρούρια και πολεμικά πλοία.
✅ Στρατιωτικές παρελάσεις με συμμετοχή έφιππων τμημάτων.
✅ Ομιλίες και αφιερώματα στους αγωνιστές του 1821.
✅ Σχολικές εορτές με ποιήματα και τραγούδια για την Επανάσταση.

📌 Ένα ιδιαίτερο έθιμο:
🔹 Στα στρατόπεδα, οι φαντάροι έκαναν αναπαραστάσεις μαχών του 1821, με στολές και όπλα της εποχής!

Ο εορτασμός στον Μεσοπόλεμο (1920-1940) – Η καθιέρωση των μαθητικών παρελάσεων

🔹 Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή (1922), η 25η Μαρτίου απέκτησε ιδιαίτερο συμβολισμό.

📌 Αλλαγές στον εορτασμό:
✅ Το 1924, με την ανακήρυξη της Β΄ Ελληνικής Δημοκρατίας, έγιναν οι πρώτες μαθητικές παρελάσεις.

Η Κυβέρνηση Παπαναστασίου μπροστά από τα Παλαιά Ανάκτορα κατά τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου 1924, που συνέπεσε με την Ανακήρυξη της Δημοκρατίας. Εικονίζονται από αριστερά προς τα δεξιά οι Γ. Κονδύλης, Α. Παπαναστασίου, Α. Χατζηκυριάκος, Π. Αραβαντινός, Κ. Σταμούλης, Γ. Ησαΐας, Α Μπακάλμπασης, Σπ. Μελάς (διευθυντής της εφημερίδας «Δημοκρατία»). Στη δεύτερη σειρά διακρίνονται οι Ι. Λυμπερόπουλος, Α. Μητσοτάκης, Δ. Πάζης.

✅ Το 1932, επί κυβέρνησης Βενιζέλου, καθιερώθηκε η επίσημη στρατιωτική παρέλαση στην Αθήνα.

Εορτασμός της εθνικής εορτής της 25ης Μαρτίου 1932. Κατά την τελετή των Αποκαλυπτηρίων του Αγνώστου Στρατιώτη.

✅ Η δικτατορία του Μεταξά (1936-1941) έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στον εορτασμό, προωθώντας την εθνική ενότητα.

📌 Πώς γιορταζόταν τότε η 25η Μαρτίου;
🔹 Μαθητικές παρελάσεις με παραδοσιακές στολές.
🔹 Στρατιωτικές παρελάσεις με τιμές στους ήρωες του 1821.
🔹 Αναπαραστάσεις ιστορικών γεγονότων στις πλατείες των πόλεων.
🔹 Γιορτές στα σχολεία, με ποιήματα και τραγούδια.

Η 25η Μαρτίου στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1941-1944)

🔹 Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, οι Έλληνες δεν μπορούσαν να γιορτάσουν επίσημα.

📌 Όμως, σε πολλές πόλεις έγιναν κρυφές τελετές:
✅ Μαθητές και δάσκαλοι κατέθεταν στεφάνια κρυφά σε μνημεία.
✅ Οι κάτοικοι της Αθήνας άφηναν λουλούδια στον Άγνωστο Στρατιώτη.
✅ Η Αντίσταση χρησιμοποιούσε την 25η Μαρτίου ως μέρα εξέγερσης κατά των κατακτητών.

📌 Στις 25 Μαρτίου 1942, μέλη της ΕΑΜ διοργάνωσαν μια από τις πρώτες μαζικές διαδηλώσεις κατά των Γερμανών στην Αθήνα!

Η 25η Μαρτίου μετά τον πόλεμο – Η μορφή που γνωρίζουμε σήμερα

🔹 Μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου πήρε τη σημερινή του μορφή.

📌 Από τη δεκαετία του 1950 και μετά, καθιερώθηκαν:
✅ Η μεγάλη στρατιωτική παρέλαση στην Αθήνα.
✅ Οι μαθητικές παρελάσεις σε όλη την Ελλάδα.
✅ Η κατάθεση στεφάνων στα μνημεία των ηρώων.
✅ Ο σημαιοστολισμός των πόλεων και των σχολείων.
✅ Ομιλίες, θεατρικές παραστάσεις και εορταστικές εκδηλώσεις.

Από τον Όθωνα στις σύγχρονες παρελάσεις

Η 25η Μαρτίου ξεκίνησε ως μια θρησκευτική και εθνική γιορτή στα χρόνια του Όθωνα και εξελίχθηκε σε μια από τις σημαντικότερες επετείους της Ελλάδας.

Από τις πρώτες δοξολογίες του 1838, μέχρι τις μαθητικές παρελάσεις του 20ού αιώνα και τις στρατιωτικές επιδείξεις της σύγχρονης εποχής, ο εορτασμός διατήρησε πάντα το ίδιο μήνυμα: Τιμή στους αγωνιστές του 1821 και στην ελευθερία της Ελλάδας.

Πηγές:

1. Γενικά Αρχεία του Κράτους (ΓΑΚ) – www.gak.gr
2. Βουλή των Ελλήνων – Ιστορικό Αρχείο – www.hellenicparliament.gr
3. Ιστορία του Ελληνικού Έθνους – Εκδοτική Αθηνών
4. Ιστορικά βιβλία για τον εορτασμό της 25ης Μαρτίου (π.χ. «Η διαμόρφωση της εθνικής ταυτότητας στην Ελλάδα» – Πολυμέρης Βόγλης)
5. Άρθρα και μελέτες από πανεπιστημιακά ιδρύματα (ΕΚΠΑ, Πάντειο, ΑΠΘ)
6. Sansimera.gr
7. Fractalart.gr 
8. Taathinaika.gr