Περί «ορθογραφικών ή συντακτικών λαθών» σε αρχαίες επιγραφές

Υπάρχουν γραμματικά και συντακτικά λάθη που οφείλονται

α) στην ελλιπή μόρφωση των ανθρώπων σε περιοχές μακριά από τα κέντρα της παιδείας, κυρίως σε εξομολογητικές επιγραφές και

β) «ορθογραφικά λάθη» – εδώ ανήκει η δική μας περίπτωση – που παρατηρούμε σε επιγραφές (και σε επιγραφές ψηφιδωτών) κυρίως κατά τους αυτοκρατορικούς χρόνους και την Ύστερη Αρχαιότητα.

Αυτά οφείλονται κυρίως στην αλλαγή στον τρόπο προφοράς της ελληνικής γλώσσας. Επειδή αλλάζει η φωνητική αξία και των διφθόγγων και των φωνηέντων και οι απλοί άνθρωποι γράφουν ό,τι ακούν, γίνονται ορθογραφικά λάθη.

Π.χ. στην κλασική εποχή το «Δαίδαλος» προφερόταν περίπου ως Ντα-ί-ντα-λος, με δύο φθόγγους (άλφα και γιώτα), το «Νικίας» προφερόταν ως Νι-ι-κίας (με μακρό -ι)· το «Ίκαρος» προφερόταν ως Ι-ί-καρος. Με τον μονοφθογγισμό των διφθόγγων και τον ιωτακισμό (αι = ε· ει, υ, η, ι = ι) αλλάζει η προφορά και το Δαίδαλος προφέρεται (και γράφεται από τους λιγότερο μορφωμένους) ως Δέδαλος. Το Ίκαρος γράφεται με ΕΙ (που προφέρεται -ι) για να δηλωθεί ότι το πρώτο φωνήεν είναι μακρό, (έτσι π.χ. γράφουν και Αφροδείσιος, Νεικίας κ.λπ.). Αυτά τα ορθογραφικά λάθη είναι για αυτό τον λόγο πολύτιμες πηγές για την εξέλιξη της ελληνικής γλώσσας από την κλασική στην ελληνιστική της μορφή και μετά τη βυζαντινή και νεοελληνική.