20 Ιουλίου 1974 Κύπρος: Η αποστολή αυτοκτονίας των τορπιλακάτων «Τ1» & «Τ3» 

Όπως κάθε χρόνο έτσι και φέτος οι σειρήνες σε ολόκληρη την ελεύθερη Κύπρο ήχησαν στις 5:30 τα ξημερώματα, 49 χρόνια από την τουρκική εισβολή, προκαλώντας την ίδια ανατριχίλα που προκαλεί κάθε ξημέρωμα 20ης Ιουλίου από το 1974 και σήμερα.

Η 49η επέτειος της τουρκικής εισβολής θα γιορταστεί με την παρουσία του Ταγίπ Ερντογάν στα κατεχόμενα, και με πολλαπλές παραβιάσεις του εναέριου και θαλάσσιου χώρου της Κυπριακής Δημοκρατίας από το τουρκικό ναυτικό και αεροπορία.

Στις ελεύθερες περιοχές μνημόσυνα και δάκρυα, με όσες μανάδες αγνοουμένων ζουν ακόμα να ζητούν να μάθουν για τα παιδιά τους.

Η ΘΥΣΙΑ ΤΩΝ ΔΥΟ ΤΟΡΠΙΛΑΚΑΤΩΝ

Η μάχη της Κύπρου το 1974 χάθηκε παρά τον ηρωισμό των λίγων όπως ο Αντιναύαρχος Ελευθέριος Χανδρινός, χάρη στην αδιαφορία των «επάνω» και τη δειλία των ελαχίστων.

Το 1974 το κυπριακό ναυτικό διέθετε πέντε επιχειρησιακές τορπιλακάτους.  Ενόψει των λαμβανομένων περί επικείμενης τουρκικής εισβολής πληροφοριών ο Ναυτικός Διοικητής Κύπρου αντιπλοίαρχος Παπαγιάννης ανησύχησε και διέταξε τους υφισταμένους του να «εντείνουν» την προσοχή τους, χωρίς όμως να λάβει κάποιο μέτρο.

Το βράδυ της 19ης Ιουλίου 1974 τα ραντάρ ανέφεραν την προσέγγιση τουρκικών πλοίων αλλά η Αθήνα καθησύχασε την Κύπρο μιλώντας για άσκηση. Στις 03.00 τα ξημερώματα της 20ης Ιουλίου όμως ο Παπαγιάννης κινητοποίησε, χωρίς να έχει λάβει διαταγή, το ναυτικό και λίγο αργότερα διέταξε τις τορπιλακάτους να πλεύσουν στις θέσεις απόκρυψης.

Πρώτες βρέθηκαν απέναντι στον εχθρό οι τορπιλάκατοι Τ1 και Τ3 στα νερά έξω από την Κερύνεια, υπακούοντας αμέσως στην εντολή που έλαβαν από τον Ναυτικό Διοικητή Κύπρου, Παπαγιάννη να πλήξουν τον στόλο εισβολής, ξεκίνησαν γνωρίζοντας ότι πρόκειται γιά μία αποστολή αυτοκτονίας.

Αυτές οι τορπιλάκατοι ήταν σοβιετικής κατασκευής, παλαιάς τεχνολογίας, χωρίς μεγάλη ταχύτητα πλεύσεως, ισχνό επιφανειακό οπλισμό και μπορούσαν να εκτοξεύσουν τορπίλη μόνο εκ των όπισθεν. Αυτό σημαίνει ότι με το φως τής ημέρας θα έπρεπε να πλεύσουν πάσει δυνάμει εναντίον ταχυτάτων αντιτορπιλικών, ν’ αποφύγουν τις βολές ανασχέσεώς τους, όπως κι αυτές τής τουρκικής αεροπορίας, να τα πλησιάσουν και ακολούθως να γυρίσουν 180 μοίρες γιά να εκτοξεύσουν την τορπίλη τους 

! Πραγματική αυτοκτονία !

Όμως ο Υποπλοίαρχος Ελευθέριος Τσομάκης και ο Επίκουρος Σημαιοφόρος Βερύκιος (κυβερνήτες των Τ3 και Τ1 αντιστοίχως), χωρίς να υπολογίσουν τον κίνδυνο τού εγχειρήματός τους,
απέπλευσαν άμεσα στις 5:05 π.μ. της 20 Ιουλίου 1974 από την βάση τους εναντίον τής τουρκικής αποβατικής δύναμης.

Το ακόλουθο κείμενο, είναι του Τζαβέλλα Κωνσταντίνου από την Κερύνεια ο οποίος την περίοδο εκείνη υπηρέτησε ως έφεδρος αξιωματικός. Το δημοσίευσε τον Δεκέμβριο 2009.

Ο Τσομάκης Ελευθέριος ήταν ο διοικητής τής Ναυτικής βάσης στην Κερύνεια το 1974 με βάση το κάστρο τής πόλης. Με τον Τσομάκη είμασταν αδελφικοί φίλοι, όπως ήμουνα με όλους τους αξιωματικούς τής Ναυτικής Βάσης Κερύνειας γιατί ως αξιωματικός τού 251Τ.Π με ειδικότητα τα οπλομηχανήματα (βαρέα όπλα πεζικού) συνεργαζόμουν πολύ συχνά μαζί τους και αυτοί πολύ συχνά με φιλοξενούσαν πάνω στις τορπιλακάτους στις περιπολίες τους. Ιδιαίτερα ο Αρχικελευστής αγνοούμενος Λεωνίδας Βυτουλαδίτης που έμενε σε σπίτι στην Καλιφόρνια, περιοχή της Κερύνειας, που ανήκε στην θεία μου Μαρούλλα Κυπριανού μου έμαθε όλα τα μυστικά από το μηχανοστάσιο μέχρι την ρύθμιση μιας τορπίλης . Η γυναίκα του Λεωνίδα, Βούλα είχε εγκλωβιστεί γιά αρκετό διάστημα στο Μπέλλα Πάϊς χωρίς να γνωρίζει την τύχη τού αγαπημένου της.

Ο Ελευθέριος Τσομάκης στις 24 Ιουλίου 1974 θα αναχωρούσε από την Κύπρο γιατί ολοκλήρωνε την διετή θητεία του στην Κύπρο (που είχε αγαπήσει τόσο πολύ). Τρείς βδομάδες πριν την 15η Ιουλίου μάλιστα, μεταφέραμε το αυτοκίνητό του, ένα Λάντσια Φούλβια πράσινο στην Λευκωσία γιά τεχνικό έλεγχο και μετά το αφήσαμε στον Κώστα Νικολάου, βαφέα αυτοκινήτων γιά να το στιλβώσει τού και να περάσει και την μπογιά με κερί. Το αυτοκίνητο το παρέλαβε 4-5 μέρες πριν τις 15 Ιουλίου 1974. Μάλιστα μετά την παραλαβή, έβαλε μέσα και προσωπικά του είδη γιά να είναι έτοιμο γιά αναχώρηση και να μην τρέχει τις τελευταίες μέρες και ώρες.

Στις 19 Ιουλίου 1974 το μεσημέρι, μού τηλεφώνησε και πήγα στο κάστρο γύρω στις 3 το απόγευμα επειδή ήμουν αξιωματικός στο 251 όπως έχω αναφέρει ήδη και είχα ειδικότητα στα βαρέα όπλα πεζικού (οπλομηχανήματα). Εκεί μού είπε τις ανησυχίες του και ότι ήθελε να βάλουμε στους δύο βόρειους
πύργους τα δύο αντιαεροπορικά τύπου Οέρλικον που ήταν και η θέση τους. Οι βάσεις των δύο αντιαεροπορικών Οέρλικον ήταν τοποθετημένες και έτοιμες με μπετόν. Στους νότιους πύργους τού κάστρου τής Κερύνειας ήταν τοποθετημένα δύο Μπράουνιγκ 50 χιλ. Τα τοποθετήσαμε και εφοδιάσαμε
όλα τα αντιαεροπορικά με πυρομαχικά. Ο ίδιος ο Τσομάκης έδωσε άμεση διαταγή γιά επάνδρωση όλων των πύργων όπως κι έγινε.

Στις 5 το απόγευμα τής ιδίας ημέρας, δηλαδή Παρασκευή 19 Ιουλίου 1974, κατέβηκε στον χώρο ελλιμενισμού των δύο τορπιλακάτων Τ1 και Τ3 κι άρχισε να τις επιθεωρεί και να τις προετοιμάζει γιά μάχη, τόσο αυτές τόσο και τα πληρώματα. Μάλιστα έδωσε και διαταγή να είναι έτοιμες επί πλέον 4 τορπίλες και οι ναύτες τις ετοίμασαν. Επέστρεψα πίσω στο 251 Τ.Π όπου ήδη είχε αρχίσει επιστράτευση 300 ατόμων. Κατά διαστήματα είχα τηλεφωνική επικοινωνία με την Ναυτική Βάση, με την Βάση τού Κορμακίτη όπου
ήταν τα ραντάρ και με το στρατόπεδο τού πυροβολικού στην Λάμπουσα-Καραβά, όπου υπηρετούσε ως αξιωματικός πυροβολικού ο αδελφός μου.

Στις τρείς το πρωί τού Σαββάτου 20 Ιουλίου 1974, ο διοικητής τής Ναυτικής βάσης Ε. Τσομάκης, έλαβε την εντολή να είναι σε άμεση ετοιμότητα και αμέσως ενημέρωσε τον Συνταγματάρχη Μιχόπουλο, Διοικητή Φρουράς Κερύνειας.

Η Τ3 με τον Τσομάκη και με το ηρωικό πλήρωμά της, πήρε πορεία γιά να κτυπήσει με τις δύο τορπίλες της τον τουρκικό στόλο. Η Τ1 ακολουθούσε πιό πίσω σε πορεία αναμονής. Η τουρκική αεροπορία κτύπησε πρώτα την Τ1 η οποία έπαθε σοβαρές βλάβες στην μία μηχανή και στο πηδάλιο και
ακυβέρνητη προσάραξε στην παραλία στο Καράκουμι –Βόσπορο.

Η Τ3 με τον Ελευθέριο Τσομάκη δεν πτοήθηκε και ετοιμαζόταν να πάρει θέση βολής όταν κτυπήθηκε από αέρος και από τα πυροβόλα τού τουρκικού αντιτορπιλικού και ανατινάχθηκε. Χάθηκαν όλοι εκτός από ένα υπαξιωματικό, τον αρχικελευστή Μαγέτο ο οποίος βγήκε στην στεριά μετά από πέντε ώρες. Εμείς όταν είδαμε την βύθιση τής Τ3 από το 251 Τ.Π., δακρύσαμε, γιατί το πλήρωμά της είχε φίλους μας. Τον Τσομάκη, τον Λεωνίδα τον Βυτουλαδίτη και τους Κερυνειώτες Χρίστο Καρεφυλλίδη και Φοίβο Φιερό, συμμαθητές μας κλπ.κλπ.

Είναι σε όλους γνωστό ότι οι τορπιλάκατοι δρουν υπό την κάλυψη άλλων μεγάλων σκαφών τού ναυτικού γιατί όταν ρίξουν τις τορπίλες τους, εκτός από την ταχύτητά τους, δεν έχουν άλλο όπλο γιά άμυνα εκτός από ένα αντιαεροπορικό. Μόνο αυτό είχαν οι Τ1 και Τ3. Αυτό και την μεγαλοψυχία των πληρωμάτων τους. Αυτός ήταν ο Τσομάκης. Η Θυσία τού Τσομάκη και των ανδρών του είναι εφάμιλλη τής θυσίας τού Γρηγόρη Αυξεντίου.

Η Ναυτική Διοίκηση Κύπρου μετά από χρόνια και μετά από αρκετό παρασκήνιο και
παρακάλια, έδωσε το όνομά του σε ένα περιπολικό σκάφος της.

Το Ελληνόψυχο πλήρωμα τής Τ3 που θυσιάστηκε ΥΠΕΡ ΒΩΜΩΝ ΚΑΙ ΕΣΤΙΩΝ αποτελείτο από τους κάτωθι:

1. Υποπλοίαρχος Τσομάκης Ελευθέριος
2. Αρχικελευστής Βυτουλαδίτης Λεωνίδας
3. Κελευστής Καρέτσος Κυριάκος
4. Ναύτης Κουτσουράδης Ελευθέριος
5. Ναύτης Καρεφυλλίδης Χριστος
6. Ναύτης Φιερός Φοίβος
7. Ναύτης Κεφαλονίτης
8. Κελευστής Μαγέτος ( διασωθείς από την Τ3)

Ο μόνος επιζήσας της Τορπιλακάτου Τ3 το 1974, πέθανε από ανακοπή καρδίας σε ηλικία 72 ετών, στο σπίτι του στον Κορυδαλλό και η κηδεία του έγινε στο Γ΄ Νεκροταφείο τής Νίκαιας το 2015

Από τη μοιραία έκρηξη εκτοξεύτηκε στη θάλασσα με θρυμματισμένο το ένα πόδι κι άλλα τραύματα. Επρόκειτο να επιζήσει άλλα 41 χρόνια με το μόνιμο, γνωστό, ψυχικό τραύμα, γιατί η τύχη δεν του έταξε ν’ ακολουθήσει τον κυβερνήτη του και τους συμπολεμιστές του. Νυμφεύτηκε και έκαναν δύο παιδιά.

1. Μαρτυρία Εφέδρου Αξιωματικού Τζαβέλλα Κώστα ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2009

2. ellinoistorin.gr 
3. infognomonpolitics.gr
4.  mixanitouxronou.gr
5. Υoutube Vostitsanos