Η ιστορία των Greeklish

Τα greeklish είναι η γλώσσα της ηλεκτρονικής επικοινωνίας για τους νέους και όχι μόνο, που χρησιμοποιούνται αρχικά στο διαδίκτυο όταν Έλληνες επικοινωνούν μέσω email ή με κάποια υπηρεσία άμεσης ανταλλαγής μηνυμάτων και επίσης χρησιμοποιούνται πολλές φορές σε μηνύματα τύπου SMS.

Ο λόγος που έκαναν την εμφάνιση τους στην σύγχρονη εποχή και λέμε ότι έκανα την εμφάνιση τους γιατί δεν είναι σύχρονο φενομένο (θα σας το εξηγήσουμε παρακάτω), είναι ότι στο παρελθόν ήταν δύσκολη η αναγνώριση των ελληνικών χαρακτήρων από υπολογιστές, γιατί δεν παρείχαν ανάλογη υποστήριξη όλα τα υπολογιστικά συστήματα.

Έτσι οι Έλληνες χρήστες για να μπορέσουν να επικοινωνήσουν ή θα χρησιμοποιήσουν τη γλώσσα του Internet, τα αγγλικά, ή θα έπρεπε να πλάσουν μια δική τους γλώσσα κάτι που σχεδόν έκανα όσοι άρχισαν να γράφουν με τα greeklish.

Τα greeklish εμφανίστηκαν σε διάφορους τόπους, εποχές και κοινότητες με διαφορετικούς τρόπους. Μια ιδέα για την προϊστορία της γραφής αυτής μας δίνει το παρακάτω απόσπασμα από κείμενο του Κώστα Καρθαίου το 1934:

«Υπάρχουν κείμενα της βυζαντινής εποχής γραμμένα με λατινικούς χαρακτήρες. Επίσης, στην Κρήτη και στην Κύπρο κατά τον Μεσαίωνα τα λαϊκά τραγούδια γράφονταν με λατινικούς χαρακτήρες. Αργότερα, από το 1800, πολλά ελληνικά βιβλία τυπώθηκαν στη Σμύρνη με λατινικούς χαρακτήρες. (…)

Εκτός απο τα βιβλία που αναφέρει ο Κώστας Καρθαίου στην Σμύρνη είχε έγινε απόπειρα να κυκλοφορήσει ελληνική εφημερίδα γραμμένη με λατινικούς χαρακτήρες απο τους Λεβαντίνους της Σμύρνης, που μιλούσαν ελληνικά αλλά δυσκολεύονταν να μάθουν την κατ’ αυτούς απελπιστική ορθογραφία μας και γι’ αυτό χρησιμοποιούσαν πάντα τους λατινικούς χαρακτήρες για να γράψουν τα ελληνικά (Φραγκολεβαντίνικα).

Τους Λεβαντίνους της Σμύρνης τους μιμήθηκαν πολλοί έμποροι του εξωτερικού που έγραφαν τα γράμματα και τα τηλεγραφήματά τους στα ελληνικά αλλά με λατινικούς χαρακτήρες. Αυτή η φραγκοχιώτικη ή φραγκολεβαντίνικη γλώσσα χρησιμοποιούνταν και από Ελληνες για να γράψουν σε άλλους Ελληνες που κατοικούσαν στη Σμύρνη, στο Λονδίνο ή αλλού.

Γράφοντας τα παραπάνω, ο Καρθαίος στηρίζεται σε κείμενο του Φώτου Γιοφύλλη στο περιοδικό «Πρωτοπορία» το 1930. Ο Καρθαίος και ο Γιοφύλλης, μαζί με άλλους διανοουμένους της εποχής (Μένος Φιλήντας, Δημήτρης Γληνός, Νίκος Χατζηδάκης κ.ά.), έθεσαν ζήτημα μεταρρύθμισης της γραφής της ελληνικής γλώσσας.

Ο Καρθαίος το διατυπώνει καθαρά:

« (…) ζητάμε να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά οι λατινικοί χαρακτήρες για τη γραφή της νέας ελληνικής, που είναι η ζωντανή γλώσσα και που θέλουμε να την καταστήσουμε τη μοναδική γραπτή γλώσσα της χώρας-μας. Θέλουμε λοιπόν να συμπέσει η αλλαγή του αλφαβήτου με την εισαγωγή της φωνητικής ορθογραφίας».Τα κείμενα τους λησμονημένα από καιρό διασώζονται (μαζί με διάφορα παραδείγματα φωνητικής και λατινικής γραφής των ελληνικών) στον συλλογικό τόμο «Φωνητική Γραφή» που επιμελήθηκαν οι εκδόσεις Κάλβος το 1980.Παράδειγμα πρώτο: Κείμενο του Φώτου Γιοφύλλη («Πρωτοπορία», 1930) με επιμέλεια μεταγραφής της έκδοσης «Φωνητική Γραφή». Τα γ, δ και θ με ελληνικούς χαρακτήρες.

«Telos, γia na min ta poliloγume, γiati tapame poles fores afta, prepi na parume to latiniko alfavito metariθmizontas to fθogoloγika kata tis anages pu ehi i γlosa mas. Etsi horis n’ agiksome tin orθografia tis arheas elinikis, pu poles tis lekses sozonde sti nea mas, benume sti horia ton politizmenon eθnon, ehume ta dieθnika γramata pu tahi olos o politismenos kosmos, ke pu ta piran tora teleftea ki i Turki».

Κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 90 οι Έλληνες τόσο της Ελλάδας όσο και του εξωτερικού αρχισαν να άρχισαν να χρησιμοποιούν στην ηλεκτρονική επικοινωνία μέσω του Διαδικτύου έτσι τα φραγκοχιώτικα εμφανίζονται ξανά στην ελληνική γλωσσική πραγματικότητα.

(Κάποιοι αναφέρουν ότι η πρώτη σύγχρονη χρήση των greeklish έγινε από την Ε.Μ.Υ., την ελληνική Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία, πολλές δεκαετίες πριν και πολύ πριν απότην ευρεία χρήση του διαδικτύου).

Οι ιδεολογίες της ορθογραφίας

Και κάπου εδώ κάνουν την εμφάνιση τους τα πρώτα ερωτήματα όπως το αν έχουν ορθογραφία τα greeklish; Η απάντηση στην ερώτηση αυτή είναι λίγο περίπλοκη…

H μεταγραφή των ελληνικών σε greeklish δεν γίνεται με βάση διαδεδομένο προτύπου γι’ αυτό και χαρακτηρίζονται από μεγάλη ορθογραφική ποικιλία.

Η χρήση έχει καθιερώσει τρεις βασικούς τρόπους μεταγραφής:

– Φωνητική μεταγραφή: αποδίδει την προφορική γλώσσα και απλοποιεί την ιστορική ελληνική ορθογραφία, π.χ. «ξέρω» ως «ksero» και «χάρη» ως «chari».

– Οπτική μεταγραφή: αυτός ο τρόπος αντιγράφει κατά το δυνατό την ιστορική ορθογραφία και γνώμονάς της είναι η μορφή των γραμμάτων με ανορθόδοξες λύσεις, όπως στην απόδοση του «θ» ως «8», του «ξ» ως «3», του «ω» με το λατινικό «w» κ.τ.λ.

– Θεσιακή μεταγραφή: Βασίζεται στη θέση των χαρακτήρων στο πληκτρολόγιο και διαφέρει από το οπτικό σύστημα μόνο σε ορισμένα γράμματα· αποδίδει π.χ. το «ξ» με το λατινικό «j» αντί για «3» που συνηθίζονται στο οπτικό σύστημα.

– Ορθογραφική μεταγραφή (ΕΛΟΤ 743): Ο Ελληνικός Οργανισμός Τυποποίησης (ΕΛ.Ο.Τ.) το 2001 εξέδωσε πληροφορίες και τεκμηρίωση Μετατροπή των Ελληνικών χαρακτήρων με χαρακτήρες Λατινικούς το πρότυπο ΕΛΟΤ 743 αλλά ελάχιστοι το γνωρίζουν και ακόμη λιγότεροι το ακολουθούν συνειδητά.

Και θα πει τώρα κάποιος… Αφού ο ΕΛ.Ο.Τ. το 2001 εξέδωσε το πρότυπο ΕΛΟΤ 743 τα greeklish έχουν ορθογραφία σωστά; Όχι το πρότυπο αυτό δεν διδάσκεται πουθενά με αποτέλεσμα να είναι διάχυτη η εντύπωση ανάμεσα στους Έλληνες χρήστες του ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ότι «ο καθένας γράφει όπως θέλει».

Ακόμα το πρότυπο του ΕΛΟΤ εκδόθηκε για να λύσει προβλήματα στις εκδώσει ταυτοτήτων και διαβατηρίων διότι είχαν παρατηρηθεί περιπτώσεις στις οποίες το όνομα ήταν διαφορετικά γραμμένο σε ταυτότητα και διαβατήριο και όχι μόνο. H ΕΛ.ΑΣ. από το έτος 2010 δεν δεχόταν παρέκκλιση από το πρότυπο ΕΛΟΤ 743 στη λατινική μεταγραφή του ονοματεπώνυμου ελλήνων πολιτών στις ταυτότητες και τα διαβατήρια (γνωμοδότησης 9/2010 ΝΣΚ). Το 2011 με παρέμβαση της Αρχής, η ΕΛΑΣ ζήτησε νέα γνωμοδότηση από το ΝΣΚ και έτσι με την γνωμοδότηση 401/2011 το ΝΣΚ εκφράζει τη γνώμη ότι είναι δυνατή η αναγραφή, στη λατινική μεταγραφή, και των δύο τύπων γραφής του ονοματεπώνυμου, σύμφωνα με το ΕΛΟΤ και κατά παρέκκλιση αυτού

– Μικτό σύστημα μεταγραφής: Ο περισσότερος κόσμος χρησιμοποιεί ένα «μικτό» σύστημα, που συνδυάζει το θέμα της ορθρογραφίας με την φωνητική απόδοση, χωρίς η γραφή να έχει ισχυρή τυποποίηση.

Αντίθετα με ό,τι συχνά πιστεύεται, οι περισσότεροι χρήστες ακολουθούν με συνέπεια ένα σύστημα.

Οποιος λ.χ. απλοποιεί το «ω» κατά πάσα πιθανότητα απλοποιεί και το «η». Αντίθετα, όποιος μεταγράφει το «ξ» και το «θ» ως «3» και «8», κατά κανόνα ακολουθεί το οπτικό σύστημα και για το «η» και το «ω». Ετσι, μεταγραφές όπως «3erh» (ξερή) και «Ο0wn» (Οθων) έχουν σύστημα, αλλά μεταγραφές όπως «3anthi» (ξανθή) ή «8iriodhs» (θηριώδης) όχι.

Αξίζει να σημειωθεί πως ορισμένες λέξεις είναι ιδιαίτερα δύσκολες στη μεταγραφή τους, π.χ. η λέξη «διεύθυνση» μπορεί να αποδοθεί με πάνω από 20 διαφορετικούς τρόπους.

Πλην ελαχίστων εξαιρέσεων σήμερα, οι ελληνικοί χαρακτήρες υποστηρίζονται θαυμάσια στο διαδίκτυο. Επομένως δεν υπάρχει λόγος χρήσης των greeklish. Είναι όμως

Με πληροφορίες: