Νομικά δικαιώματα σε ζώα, δέντρα και ποτάμια;

Την παροχή νομικών δικαιωμάτων και προστασίας σε μη ανθρώπινες οντότητες, όπως τα ζώα, τα δέντρα και τα ποτάμια, προτείνουν ειδικοί, έτσι ώστε να αντιμετωπιστεί η καταστροφή του κλίματος και της βιοποικιλότητας.

Οι συντάκτες της σχετικής έκθεσης (Law in the Emerging Bio Age), υποστηρίζουν πως τα νομικά πλαίσια πρέπει να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στη ρύθμιση των ανθρώπινων αλληλεπιδράσεων με το περιβάλλον και τη βιοτεχνολογία.

Για παράδειγμα, το Εκουαδόρ και η Βολιβία έχουν ήδη κατοχυρώσει δικαιώματα για τον φυσικό κόσμο, ενώ υπάρχει εκστρατεία έτσι ώστε να καταστεί η οικοκτονία ποινικό αδίκημα στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο.

Η συγκεκριμένη έκθεση λοιπόν, προσπαθεί να βρει τρόπους με τους οποίους η σχέση μεταξύ ανθρώπων και γης μπορεί να επανανοηματοδοτηθεί. Η Δρ Wendy Schultz, η οποία ήταν από τους επιστήμονες που συνέταξαν την έκθεση, δήλωσε στον Guardian πως σήμερα γνωρίζουμε ολοένα και περισσότερο πως πρέπει να γίνει κάτι πολύ διαφορετικό, αν τα παιδιά μας θέλουμε να έχουν ένα πλανήτη ο οποίος θα είναι ευχάριστος για να ζήσει κανείς.

Η συν-συγγραφέας Δρ. Trish O’Flynn, δήλωσε πως τα νομικά πλαίσια πρέπει να αφορούν «όχι μόνο ένα ανθρώπινο μέλλον», αλλά και εξελίξεις γύρω από τη μηχανική και τη γενετική τροποποίηση. Από τα λαμπραντόρ, μέχρι τον εργαστηριακά ανεπτυγμένο εγκεφαλικό ιστό και τα ρομπότ.

Σύμφωνα με την ίδια, μερικές φορές βλέπουμε τον εαυτό μας έξω από τη φύση, σαν να είναι κάτι που μπορούμε να χειριστούμε. Στην πραγματικότητα όμως βρισκόμαστε κι εμείς στη φύση. «Είμαστε απλώς ένα άλλο είδος», επισημαίνει, το οποίο έτυχε να βρίσκεται στην κορυφή του εξελικτικού δέντρου. «Το παγκόσμιο οικοσύστημα όμως είναι πιο ισχυρό από εμάς».

Πώς όμως θα επιτευχθεί αυτή η αλλαγή; Η ίδια δίνει ένα παράδειγμα: θα έπρεπε κάθε είδος (ζώο, δέντρο, ποτάμι), όπως κι ένα άτομο, να επιτρέπεται να εξαντλήσει όλες τις γνωστικές, συναισθηματικές και κοινωνικές δεξιότητές του. Το δικαίωμα αυτό θα μπορούσε να ισχύει π.χ για τα μοσχάρια που έχουν απομακρυνθεί από τις μητέρες τους, ή για τα κατοικίδια, αφού όπως επισημαίνει, στην ουσία οι άνθρωποι περιορίζουν τη συμπεριφορά τους, έτσι ώστε να τους ταιριάζουν.

Επίσης, οι εξελίξεις στον τομέα της βιοτεχνολογίας, όπου γίνονται προσπάθειες για επαναφορά ορισμένων ειδών (μάλλινα μαμούθ) ή η εξαφάνιση άλλων (κουνούπια που μεταφέρουν ελονοσία), εγείρουν ζητήματα ηθικής φύσεως.

«Δεν είμαστε αρκετά σοφοί για να διαχειριστούμε όλες αυτές τις δυνατότητες και τις επιπτώσεις των αποφάσεων που λαμβάνουμε σχετικά με τη σχέση μας με το περιβάλλον», δήλωσε σχετικά η Schultz. Σύμφωνα με την ίδια, είναι αναγκαίο να υπάρξει κάποιου είδους πλαίσιο το οποίο θα εγγυάται τη λογοδοσία αλλά και την απόδοση ευθυνών.

Οι συγγραφείς της έκθεσης αναγνωρίζουν πάντως πως είναι πιθανό να υπάρξουν αντιστάσεις από πολύ διαφορετικές παραδόσεις και πεποιθήσεις σε ορισμένες δυτικές χώρες, σε σύγκριση με τον Ισημερινό και τη Βολιβία, όπου τα δικαιώματα στη φύση παραχωρήθηκαν από σοσιαλιστικές κυβερνήσεις και επηρεάστηκαν από πεποιθήσεις αυτοχθόνων.

Όπως τονίζουν όμως, η κοσμοθεωρία σύμφωνα με την οποία ο άνθρωπος κυριαρχεί στη φύση, πρέπει να αλλάξει. Από εδώ και πέρα, θα πρέπει να βλέπουμε τη φύση σαν κάτι στο οποίο ανήκουμε κι οι ίδιοι.