10-10-1944 Άγγλοι και ΕΑΜ εισέρχονται στην Κόρινθο με πορεία από το Δερβένι.

Ο  Terry Southwell-Keely πολεµικός ανταποκριτής της αυστραλέζικης εφηµερίδας Sydney Morning Herald περιγράφει την πορεία για την απελευθέρωση από τους Γερμανούς  της παραλιακής Κορινθίας .

Οι υπολογισμοί  διαφέρουν ως προς το πότε απελευθερώθηκε η Κόρινθος: κάποιοι λένε στις 7 Οκτωβρίου 1944,  αλλά ο Southwell-Keely προτείνει ότι ήταν τρεις ημέρες αργότερα.

Η έκθεσή του περιγράφει την καταστροφή  που άφησαν οι Γερμανοί μετά το πέρασμα τους και την ευφορία του πληθυσμού που τελικά απαλλάχθηκαν από τους Ναζί. Εδώ είναι η έκθεσή του:

Sydney Morning Post , 16 Οκτωβρίου 1944, σελ. 2

Όλη η Κόρινθος γιορτάζει την απελευθέρωση

Από τον T. SOUTHWELL KEELY, με τους Έλληνες αντάρτες στην Κόρινθο.

ΛΟΝΔΙΝΟ, 15 Οκτωβρίου, – Οι καμπάνες των εκκλησιών χτυπούν συνεχώς σε όλο το μήκος του Κορινθιακού Κόλπου , γιορτάζουν την απελευθέρωση της Πελοποννήσου.

Σε κάθε χωριό και χωριουδάκι ο πληθυσμός παρατάει τις εργασίες του, περιμένοντας να περάσουν τα βρετανικά και ελληνικά στρατεύματα.

Έλληνες αντάρτες, που είχαν αγωνιστεί τόσο πολύ στα βουνά, έπεσαν στον γραφικό κόλπο, και όλοι ξεκινούν για την Κόρινθο με ετοιμότητα να κυνηγήσουν τον εχθρό που υποχωρεί.

Κατά τη διάρκεια των πρώτων ημερών της βρετανικής αποβίβασης εμφανίστηκαν λίγες σημαίες, αλλά σήμερα κάθε σπίτι έχει κάποια μορφή αυτοσχέδιου πανώ. Μερικές είναι λωρίδες από βαμμένο χαρτόνι, καρφωμένες σε σανίδες. Κάθε σπίτι έχει τώρα κάποιο πολιτικό σύνθημα ζωγραφισμένο στους τοίχους του.

Το ταξίδι μεταξύ Πάτρας και Κορίνθου είναι ένας εφιάλτης. Οι Γερμανοί είχαν ανατινάξει κάθε γέφυρα και οι παρακάμψεις περιλαμβάνουν επικίνδυνες διαβάσεις κοίλων ποταμών, ακολουθώντας δρόμους ζώων και επικίνδυνες αμμώδεις παραλίες.

Οι μεταφορές είναι το πιο δύσκολο πρόβλημα εδώ, με τους Γερμανούς να έχουν πάρει μαζί τους τα πάντα.

Τρεις Βρετανοί ανταποκριτές εφοδιάστηκαν με ένα ερειπωμένο αυτοκίνητο, το οποίο στο παρελθόν είχε χρησιμοποιηθεί από τη Γκεστάπο και εγκαταλείφθηκε από τους Γερμανούς ως ακατάλληλο για περαιτέρω υπηρεσία, για το ταξίδι από την Πάτρα στην Κόρινθο,

Θερμό καλωσόρισμα

Ο τρελός Έλληνας οδηγός, που οδηγούσε το αυτοκίνητο, τόνισε τους φυσικούς κινδύνους του ταξιδιού. Το όχημα κολούσε συνεχώς και αρκετές φορές έπρεπε να σηκωθεί από δεκάδες αγρότες από τις τάφρους στις οποίες έπεφτε συχνά ο οδηγός.

Το σύστημα επικοινωνίας των ανταρτών προειδοποίησε κάθε χωριό για την προσέγγισή μας και τα πλήθη μας περίμεναν, μπλοκάροντας τη διαδρομή και επιμένοντας να προσφέρουν  φρούτα και τρόφιμα, τα οποία δεν χωρέσουν , στο αυτοκίνητό μας.

Οι γιρλάντες με λουλούδια κάλυψαν το όχημά μας και πέταλα και κομφετί πέταξαν πάνω στους επιβάτες έως ότου σχεδόν θάφτηκαν.

Με μπουκάλια έντονου αρώματος ψέκαζαν μέσα από τα παράθυρα, μας.

Σε κάθε χωριό διοργανώσαμε εκδήλωση με ομιλίες. Σε κάποια μέρη, προφανώς παρασυρμένα από αυτήν την ισχυρή ρητορική, δεκάδες άντρες σήκωσαν το αυτοκίνητο και τους επιβάτες του και προσπάθησαν να μας μεταφέρουν στο δρόμο.

Σε καθένα από αυτά τα χωριά, η στέρηση και ο υποσιτισμός ήταν πολύ εμφανείς, όμως με φρούτα και σταφίδες μας πίεζαν να τα πάρουμε, και οι δωρητές δεν τα δέχονταν πίσω.

Το Ελληνικό τάγμα Ασφάλειας που διοικούσε την Κόρινθο μετά την αποχώρηση των Γερμανών συνελήφθη ολόκληρο.

Ακολούθησαν δύο τάγματα των Ανταρτών, με μουλάρια, άλογα, καροτσάκια και φορτηγά, και οπλισμένα με κάθε μορφή τουφέκια και απαρχαιωμένα κυνηγετικά όπλα.

Αυτοί οι άγριοι, δασύτριχοι άνδρες, ντυμένοι με κουρέλια σα στολή, είχαν  γερμανικές χειροβομβίδες κολλημένες στις ζώνες τους, εκτός από μικρά γερμανικά όπλα που είχαν  κρεμασμένα στο σώμα τους.

Ακολουθώντας τους αντάρτες ήρθαν χιλιάδες χωρικοί, ο καθένας οργανωμένος σε ομάδες μερικών εκατοντάδων, που έπαιζαν τους πιο κουρελιασμένους άνδρες, γυναίκες και παιδιά που έχω δει ποτέ.

Οι ιερείς του χωριού βάδισαν επικεφαλείς.

Κανένας από αυτούς τους ανθρώπους δεν είχε ένα σωστό  ζευγάρι μπότες και η μισή πομπή ή  ήταν ξυπόλητη ή φορούσαν τσόκαρα.

Τραγουδούσαν καθώς βάδιζαν.

Σε όλα τα πλακάτ, κυρίως φωτογραφίες που είχαν σκίσει από τους τοίχους τους στο πίσω μέρος τους είχαν σχεδιάσει είτε συμμαχικές σημαίες είτε έγραφαν με συνθήματα EAM.

Το πιο αξιοσημείωτο χαρακτηριστικό αυτής της κουρελιασμένης ορδής ήταν ότι όλοι βάδιζαν σαν στρατιώτες και ούτε ένα παιδί δεν βγήκε από το βήμα.

Καθώς βάδισαν τραγουδούσαν, με συντονισμένες φωνές, τον ύμνο των Ανταρτών, μια άγρια ​​και κατά καιρούς πικρή μελωδία. Όταν μπήκαν ολόκληρη η πόλη έμοιαζε να τραγουδά ταυτόχρονα.

Καθ ‘όλη τη διάρκεια του πρωινού και του απογεύματος η πομπή ανέβηκε στην πόλη έως ότου κάθε δρόμος ήταν γεμάτος.

Πραγματοποιήθηκαν πολιτικές συναντήσεις σε κάθε γωνιά.

Ήταν η πρώτη φορά από τον Απρίλιο του 1941 που μια τέτοια συνάντηση είχε επιτραπεί και οι ομιλητές εκμεταλλεύτηκαν πλήρως την ευκαιρία τους.

Οι παρελάσεις συνεχίστηκαν μέχρι το βράδυ.

Πολλοί άντρες και γυναίκες κατέρρευσαν από την απόλυτη κόπωση και την υποσιτισμό και έπρεπε να αποσυρθούν.

Όποιος γνωρίζει την Κόρινθο θα αναγνωρίσει την πόλη και την προσέγγισή της από τον δρόμο της Πάτρας (ειδικά από τις 2:24 και μετά). Ένα πλακάτ με την ένδειξη «ΕΠΟΝ ΛΕΧΑΙΟΥ» αποκαλύπτει την τοποθεσία. Πράγματι, όταν ένας Έλληνας συνάδελφος του οποίου ο πατέρας γεννήθηκε στο Λέχαιο έδειξε το βίντεο στον θείο του, ο θείος του επιβεβαίωσε ότι ήταν το αγόρι που κρατάει την πλακάτ.

Μεταξύ των αντιστασιακών του ΕΛΑΣ που απελευθέρωσαν την Κόρινθο ήταν ο Mois Yussuroum , τώρα 96 ετών, που είναι μέλος μιας ιστορικής ελληνικής εβραϊκής οικογένειας της οποίας το επώνυμο συνδέθηκε ανεξίτηλα με την υπαίθρια αγορά της Αθήνας .

Κατά τη διάρκεια του Ελληνικού-Ιταλικού Πολέμου, ο Γιουσούρουμ, φοιτητής οδοντιατρικής, υπηρέτησε στον Ερυθρό Σταυρό ως αναισθησιολόγος και συμμετείχε στη Μάχη της Κρήτης μαζί με τον αδελφό του Ιάκωβο. Μέχρι το 1943, είχε προσχωρήσει στον ΕΛΑΣ και τον Ιανουάριο του 1944 τοποθετήθηκε στο 6ο Σύνταγμα (Κόρινθος). Όπως σημειώνει η έκθεση του Εβραϊκού Μουσείου της Ελλάδας για τους Έλληνες Εβραίους στην ελληνική αντίσταση , στην Κόρινθο ξεκίνησε η «πιο σημαντική φάση της ζωής του στην αντίσταση»:

Χάρη στις οργανωτικές του δεξιότητες και την εκπαίδευσή του, του ανατέθηκε η ευθύνη για ολόκληρη την παράκτια περιοχή. Δημιούργησε ένα προηγμένο φυλάκιο αντίστασης, διατηρώντας βάσεις στη Ζαρούχλα και στην Ακράτα. Δημιούργησε μια κινητή μονάδα που συγκέντρωσε πληροφορίες, κατέστρεψε τηλεγραφικούς στύλους και σιδηροδρομικές γραμμές και δημιούργησε τηλεφωνικές γραμμές με τα ορεινά χωριά. Εκείνο το καλοκαίρι, ίδρυσε μια μόνιμη έδρα του ΕΛΑΣ στη Λυκοποριά  Αφού οι Γερμανοί πραγματοποίησαν την τελευταία τους επιχείρηση αναζήτησης και καταστροφής τον Αύγουστο, το σύνταγμα απελευθέρωσε την Κόρινθο.

Η Κόρινθος οφείλει στον Γιουσούρουμ, γιατί ο ρόλος του στην απελευθέρωση της πόλης είναι σχεδόν άγνωστος σε τοπικό επίπεδο. Τι καλύτερος τρόπος για να αναγνωρίσει η πόλη τον ρόλο του στον πόλεμο από το να τον προσκαλέσει στην Κόρινθο και να τον ευχαριστήσει απευθείας γι ‘αυτό.