Η κούκλα Barbie της Αρχαίας Ρώμη του 2ου αι. μ. Χ

Αν θα σας έλεγε κάποιος πως στην Αρχαία Ρώμη, τα κορίτσια έπαιζαν και αυτά με κούκλες Barbie θα τον πιστεύατε; Φυσικά όχι θα λέγατε, μα οι κούκλες Barbie κατασκευάστηκαν για πρώτη φορά το 1959. Μια ανασκαφή όμως στην Ρώμη, έρχεται να μας δείξει ότι δεν ισχύει αυτό, τα κορίτσια στην Αρχαία Ρώμη έπαιζαν και αυτά με την Barbie, όχι βέβαια όπως την ξέρουμε σήμερα

Το 1889, κατά την διάρκεια της ανέγερσης του ιταλικού υπουργείου Δικαιοσύνης και μια γέφυρας στον Τιβέριο ποταμό βρέθηκαν πέντε σαρκοφάγοι.  Στην μια σαρκοφάγο βρέθηκε ο σκελετός μιας νέας γυναίκας, της Κρεπέριας Τρυφαίνας, (το όνομά της ήταν αναγραμμένο σε επιγραφή εξωτερικά της σαρκοφάγου). Η γυναίκα, ήταν από πλούσια οικογένεια γιατί  είχε ταφεί μαζί με πλούσια κτερίσματα (χρυσά δακτυλίδια, σκουλαρίκια κ.ά.), το πιο σπουδαίο κτέρισμα από αρχαιολογικής άποψης όμως στην σαρκοφάγο δεν ήταν τα χρυσά κτερίσματα, αλλά ήταν μια κούκλα.

Η κούκλα ήταν γυναικείου φύλου 23εκ.  κατασκευασμένη εξ’ ολοκλήρου από ελεφαντόδοντο, ένα υλικό πολύ ακριβό για την εποχή. Το πιο σπουδαίο δεν είναι όμως το υλικό κατασκευής της κούκλας, ήταν οι λεπτομέρειες της κούκλας. Το κεφάλι και το σώμα είχε φιλοτεχνηθεί στο ίδιο κομμάτι ελεφαντόδοντο ενώ τα χέρια και τα πόδια της σε χωριστά τμήματα.  Τα χέρια και τα πόδια της κούκλας είναι ενωμένα με το υπόλοιπο σώμα με καρφιά, έτσι τους δίνεται η δυνατότητα να ανοιγοκλείνουν . Είναι τόσο καλοφτιαγμένη η κούκλα που τα χέρια ανοιγοκλείνουν στους αγκώνες και τα πόδια στα γόνατα.

Οι φυσιολογικές λεπτομέρειες της κατασκευής είναι τόσο καταπληκτικές που η κούκλα είναι χτενισμένη με την κόμμωση της εποχής , του ύστερου 2ο αι. μ.Χ την εποχή του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρήλιου (161-180 μ. Χ), επίσης φαίνεται ότι η κούκλα φορούσε ρούχα. Τα χαρακτηριστικά του προσώπου της κούκλας έχουν χαραχτεί με τόση μικρολεπτομέρεια που ουσιαστικά πρόκειται για ένα πορτρέτο. Η κούκλα, είχε περασμένο στο χέρι της ένα μικροσκοπικό χρυσό δαχτυλίδι μ’ ένα κλειδί πάνω του. Παρόμοια  δαχτυλίδια, σε κανονικό μέγεθος φορούσαν οι πλούσιες Ρωμαίες και με τα κλειδιά άνοιγαν τις κοσμηματοθήκες τους.

Δίπλα στην κούκλα βρέθηκε ένα μικρό κουτί επίσης από ελεφαντόδοντο στο οποίο υπήρχαν τα κοσμήματα και τα αξεσουάρ της κούκλας – ένα ακόμα μικροσκοπικό δαχτυλίδι , μικροσκοπικά μαργαριτάρια από τα σκουλαρίκια της, υπολείμματα από μία μικροσκοπική καδένα, δυο μικροσκοπικοί καθρέπτες και οστέινες κτένες-.  Λόγω και τα ευρημάτων της κούκλας, μπορούμε να υποθέσουμε πως η Κρεπέρια Τρυφαίνα έπαιζε με την κούκλα της, ανοιγόκλεινε τα χέρια και τα πόδια της κούκλας, της φορούσε κοσμήματα, την χτένιζε και την έντυνε μπροστά στα καθρεφτάκια της.

Η κούκλα που βρέθηκε στην Ρώμη, μοιάζει πολύ η τεχνοτροπία της με τα δικά μας αρχαιοελληνικά παιχνίδια, τις Πλαγγόνες. Τις πλαγγόνες κατασκεύαζαν οι τεχνίτες από ξύλο, ελεφαντόδοντο, και κυρίως από πηλό , μια γυναικεία μορφή με περίπλοκα χτενίσματα στα μαλλιά.  Η κατασκευή της πλαγγόνας γινόταν στα εργαστήρια κοροπλαστικής. Είτε πλάθονταν με το χέρι, είτε ο τεχνίτης δημιουργούσε μια βασική μορφή στον τροχό και μετά προσέθετε τις λεπτομέρειες. Τα χέρια και τα πόδια τους ήταν κινούμενα και ενώνονταν με μια κλωστή με το κυρίως σώμα. Έπειτα κάλυπτε το παιχνίδι με λευκό επίχρισμα και το έψηνε στο φούρνο. Στο τέλος το παιχνίδι χρωματιζόταν. Κάποιες φορές τα ρούχα της κούκλας ήταν ζωγραφισμένα, άλλες φορές τα κορίτσια τις έντυναν με πάνινα ρουχαλάκια.  Όμως, οι λεπτομέρειες και τα χαρακτηριστικά της κούκλας από την Ρώμη την κατατάσσουν στην πρώτη ” Barbie” της ιστορίας. Η ανάγκη των παιδιών για παιχνίδια παραμένει ίδια είτε μιλάμε για την αρχαιότητα είτε μιλάμε για την σύγχρονη εποχή.