γράφει ο Γιώργος Α. Κουρμούσης

Κύριε διευθυντά
Οι διάδοχοι του μεγάλου Ραμσή Β΄ δεν πραγματοποίησαν ούτε ένα αξιομνημόνευτο οικοδομικό έργο όσο έζησαν, γιατί ο προπάτοράς τους ξόδεψε τα πάντα για να κτίσει τον τάφο του, ώστε να μείνει αθάνατος! Οι απόγονοι ήσαν χρεοκοπημένοι από (βασιλικό) χέρι με αποτέλεσμα να αυξάνεται αλματωδώς η ανεργία, που με τη σειρά της προκάλεσε μεγάλη κοινωνική αναταραχή.

Εργάτες και υπάλληλοι που δούλευαν στην Αρχαία Αίγυπτο σε κρατικά έργα και κυρίως τάφους, μνημεία και πυραμίδες για ακόμα ζωντανούς εν ενεργεία ή μέλλοντες βασιλιάδες, τους λεγόμενους και φαραώ, που αμείβονταν με φυσικά προϊόντα, έμειναν ξαφνικά χωρίς ούτε ένα… παπυρόφυλλο! Ολοι προσπαθούσαν με κάθε τρόπο, έστω και αθέμιτο, να εξασφαλίσουν τα προς το ζην. Οι στρατιώτες, που έπαψαν πια να παίρνουν τον μισθό τους, σκόρπισαν μέσα στη χώρα λεηλατώντας τα πάντα. Οι εργάτες και οι οικογένειές τους πεινούσαν αφάνταστα. «Υποφέρουμε πολύ από τις στερήσεις…», έγραψε σε ένα όστρακο προς την αρμόδια υπηρεσία ένας εργάτης το 1156 π.Χ.

Οι κραυγές που ζητούσαν βοήθεια συνεχώς πλήθαιναν, αλλά κανείς από τους αρμόδιους και κυρίως από το ιερατείο, αυτό που λέμε και παπαδαριό, δεν τους άκουγε. Ετσι, το έτος 29 της βασιλείας του Ραμσή Γ΄ οι εργάτες, που κατασκεύαζαν στη νεκρόπολη του Ντερ ελ Μεντίνα τον τάφο του Φαραώ, που ήθελε και αυτός να μείνει αθάνατος, έκαναν την πρώτη απεργία της Ιστορίας!

Εγκατέλειψαν το χωριό τους στην είσοδο της κοιλάδας των βασιλέων, κάθισαν κατάχαμα στην πίσω πλευρά του ναού του Τούθμωσι Γ΄ και κήρυξαν απεργία στέλνοντας μιαν αντιπροσωπεία διαχείρισης στον γραφέα (λογιστή) του τάφου του Ραμσή. Παραπονέθηκαν πως ο μήνας είχε ακόμα δεκαοκτώ μέρες για να λήξει, αλλά όλα τους τα τρόφιμα είχαν ήδη εξαντληθεί. Ο γραφέας του βασιλιά παραδέχθηκε το δίκιο τους, αλλά απλούστατα δεν είχε να τους πληρώσει.

Το άλλο πρωί οι πεινασμένοι και απελπισμένοι εργάτες κατέλαβαν τον ναό των νεκρών, που ήθελαν να μείνουν αθάνατοι, μεταξύ τους και ο Ραμσής Β΄, το Ραμέσσειο, στέλνοντας τελεσίγραφο πως αν ο Φαραώ είχε χρεοκοπήσει, τότε έπρεπε να τους δώσουν να φάνε οι πάμπλουτοι ιερείς. Γι’ αυτό αυτοί οι τελευταίοι φάνηκαν μεγαλόψυχοι και έδωσαν 55 ψωμιά για ένα ολόκληρο χωριό! Ετσι ικανοποιήθηκαν όπως όπως όλοι προς στιγμήν και οι… «θεράποντες της αληθείας» κλείστηκαν πάλι ησυχασμένοι στους ναούς τους.

Υστερα όμως από ένα μήνα άρχισε πάλι ο γύρος της ζητιανιάς. Ενας εργάτης που καταριόταν τη δουλειά του και τη μέρα που γεννήθηκε, τιμωρήθηκε με μαστίγωμα μπροστά στον τάφο του Ραμσή Γ΄. Αμέσως μετά άρχισαν οι φόνοι για την εξασφάλιση μιας φούχτας στάρι, που αλίμονο όμως δεν ήταν ούτε οι πρώτοι ούτε οι τελευταίοι στην ιστορία των αγώνων που προκαλεί η πείνα.

Δεν γνωρίζουμε πώς αποκαταστάθηκε τελικά ο ανεφοδιασμός με τρόφιμα των εργατών των βασιλικών τάφων. Ξέρουμε όμως από κάτι παπύρους που βρέθηκαν στους τάφους των βασιλέων και φυλάσσονται στο μουσείο του Καΐρου, ότι τρεις μήνες μετά την πρώτη αυτή απεργία, που κατέγραψε η Ιστορία, οι εργάτες έπεσαν χάμω μπροστά στον ναό του Μερνεφθά κραυγάζοντας απελπισμένα: «πεινάμε… πεινάμε… πεινάμε…».

Πριν διαβεί την πόρτα του πολυπληθούς «θεοδικείου», χωρίς δυνατότητα άσκησης έφεσης, ο νεκρός προετοιμαζόταν με κάθε επιμέλεια από αυτούς που αγωνιούσαν για το μέλλον του, αν θα του χορηγείτο δηλαδή άδεια διαμονής στην αθανασία. Τα ξόρκια και ο εμπλουτισμός του τάφου με στολίδια, αγαπημένα φαγητά, παιχνίδια, οικοσκευές, επιλεγμένα κείμενα με οδηγίες χρήσης της επόμενης ζωής αλλά και όπλα ενίσχυαν τη θετική προοπτική του τεθνεώτος πριν από την ετυμηγορία. Αυτονόητο ότι η ταξική προέλευση και η οικονομική δυνατότητα διαδραμάτιζαν κυρίαρχο ρόλο από το τελετουργικό έως τις ανέσεις της νέας κατοικίας· ειδικά για την απαιτητική διαδικασία της μουμιοποίησης, το βαλάντιο καθόριζε τη σημασία στη λεπτομέρεια, ενώ πολλοί φερετροποιοί άφησαν δείγματα υψηλής καλλιτεχνικής φλέβας – ειδικά σε ανθρωπόμορφες κατασκευές μιλάμε για αριστουργήματα. Οι βασιλείς βρίσκονταν εξ ορισμού στην κορυφή της πυραμίδας, με μελανό σημείο, τις κατά περιόδους, ανθρωποθυσίες υπηρετών τιμητικώς αποσπασμένων εν τάφω. Στη φωτογραφία, από το Εθνικό Μουσείο Αιγυπτιακού Πολιτισμού στο Κάιρο, ένα ζευγάρι (ο πατέρας κρατά στους ώμους το κοριτσάκι τους), θαμπωμένο μπροστά σε χρυσή σαρκοφάγο, ίσως αναστοχάζεται μια στιγμή την ανεκτίμητη αξία του παρόντος χρόνου (φωτ. A.P. Photo/Nariman El-Mofty).

πηγή: Καθημερινή