By
ΝΙΚΟΣ ΡΕΛΛΙΑΣ (1892-08/03/1969)
Απ΄ την πρώτη έκδοση του βιβλίου «Το λαϊκό κλαρίνο στην Ελλάδα» της Δέσποινας Μαζαράκη το 1959,να η αυτοβιογραφία του:
«Γεννήθηκα στα 1892.Ο πατέρας μου ο Σταμάτης ήταν τσοπάνος πάνω στο Χελμό. Έπαιζε φλογέρα. Έπαιζα κι εγώ φλογέρα από 10 ως 15 χρονώ, που πήγα στην Αμερική, στα 1907.Στην Αμερική άρχισα κλαρίνο. Εκεί ήταν ο αδερφός της μητέρας μου ο Σωτήρης. Αυτός είχε έναν ταμπουρά. Τον είχε μαζί του στην Αμερική. Αυτός δούλευε τη νύχτα, εγώ την ημέρα. Το βράδυ καθόμουνα. Τι να κάνω; Ξεκρέμαγα τον ταμπουρά και έπαιζα. Ερχόταν, τον έβρισκε ξεκούρντιστο, μ΄ άρχιζε τα σκαμπιλάκια. Στα τελευταία μου λέει: ΄΄Θες να μάθεις όργανο; Να σου πάρω ένα κλαρίνο΄΄. Σκέψου, τόσο βλαχάκι ήμουν, που δεν ήξερα τι είναι το κλαρίνο. ΄΄Να βρε, μου λέει, σαν και ΄κείνο που παίζανε στο καφενείο΄΄. ΄΄ Εκείνο με τα κλειδιά;΄΄ του λέω. ΄΄Από τι γίνεται ρε μπάρμπα; Από κέρατο; ΄΄ Μου πήρε ένα κλαρίνο κι άρχισα. Δεν άφηνα όμως τον κόσμο να κοιμηθεί. Μια βραδιά ένας αράπης πέταξε μια πέτρα στο παράθυρο κι έσπασε τα τζάμια. Έφευγα λοιπόν κι εγώ και πήγαινα μακριά όξω στα χωράφια και μελέταγα. Ύστερα πήγα στο κονσερβατόριο της Νέας Υόρκης. Έκατσα τέσσερα χρόνια. Δάσκαλο είχα τον Ούγγρο Νικόλα Ζέμπο.
Στα 1925 γύρισα. Τώρα μένω στη Γκούρα. Φτιάνω δικά μου τραγούδια.΄΄Η Παρασκευούλα΄΄ (Εδώ κοντά, Παρασκευούλα μου, τσάμικο),το ΄΄Απόψε τα μεσάνυχτα΄΄(καλαματιανό), η ΄΄Τρικαλινιά μου πέρδικα΄΄ (τσάμικο), η ΄΄Βοχαΐτισσα΄΄ (τσάμικο),το ΄΄Ξενάκι΄΄(Εσείς παιδιά μ΄ θα φύγετε, τσάμικο),το ΄΄Ούλα τα δέντρα το πρωί΄΄(τσάμικο)-αυτό όμως δεν το λογαριάζω γιατί τα λόγια είναι κλεμμένα από κλέφτικο,- οι ΄΄Τρεις Καλλιοπίτσες΄΄(καλαματιανό),η Ρήνα Βλάχα(τσάμικο),η Λόλα Αμερικάνα(τσάμικο),είναι δικά μου. Αυτά θυμάμαι τώρα. Αυτά τάφτιαξα στα 1929-1930 κι ύστερα. Τώρα πια δεν γράφω. Βαριέμαι .Όταν καθήσω εικοστέσσερις ώρες ήσυχος, βγάνω τρία-τέσσερα. Φτιάνω και τα λόγια και τη μουσική».
Σύμφωνα με ένα βιβλιαράκι-αφιέρωμα που κυκλοφόρησε ο Γιάννης Μπαλαφούτας στην Αθήνα το 1993 (ΝΙΚΟΣ ΡΕΛΛΙΑΣ,1892-1969,Ο ΣΥΝΘΕΤΗΣ ΚΙ ΕΡΜΗΝΕΥΤΗΣ ΤΟΥ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΤΡΑΓΟΥΔΙΟΥ), ο Νίκος Ρέλλιας φέρεται ως εμπνευστής του σήματος της Ελληνικής Ραδιοφωνίας. Χωρίς σχόλια, παραθέτω από εκεί, μια σχετική δήλωση του ιδίου, καθώς και τρεις επιστολές:Μία ενός φίλου του, μία του διευθυντή του Εθν. Ιδρ. Ραδιοφωνίας το 1969, Ι. Αναστασόπουλου και μία του γιου του Ρέλλια Θεόδωρου:
Νίκος Ρέλλιας:
… «Ήταν τότε το 1936 πού ΄πρεπε να βρεθεί το σήμα της ραδιοφωνίας. Το σήμα της Εθνικής μας Ραδιοφωνίας που να συγκινούσε, ιδιαίτερα τους ξενητεμένους. Ο Διευθυντής Γίτσας Κυριάκης, ο Καλομοίρης, ο Λυκούδης, ο Σπυρόπουλος και άλλοι μουσικοί, συζητούσαμε το καυτό αυτό θέμα. Πολλά ειπώθηκαν και πολλά ξεχώρισαν, όπως το τραγούδι, «Ένα καράβι από τη Χιο»,κ.λ.π. Εμένα κανένα δεν με γέμιζε από αυτά, γι΄ αυτό λέω: Μου αφήνετε εμένα να το φτιάξω; Μου το ανέθεσαν.
….Τρέχω στο Μοναστηράκι κι αγοράζω μια σειρά τροκάνια. Βρίσκω το φλάουτο, το τονίζω στο ΣΟΛ, κάνουμε δυο-τρεις πρόβες και το παρουσιάσαμε…»
Ο ΝΙΚΟΣ ΡΕΛΙΑΣ & ΤΟ Ε.Ι.Ρ.
Μία ἐπιστολή
Πρὸς τὸ ’Εθνικὸν ‘Ίδρυμα Ραδιοφωνὶας, Ἀθὴνας.
Κὺριε Διευθυντὰ, Ὁ ἐκ Γκοὺρας Κορινθὶας καταγὸμενος ἄριστος Κλαρινοπαὶκτης Ἑλλὰδος καὶ Ἀμερικῆς, καὶ Μουσουργὸς ΝΙΚΟΣ ΡΕΛΙΑΣ, ἀπεβὶωσεν, καὶ ἐτὰφη εἰς Κὸρινθον.
Ἐὰν δὲν ἀπατῶμαι, τὸ σῆμα τοῦ Σταθμοῦ, «τσοπανὰκος ἤμουνα, προβατὰκια φὺλαγα», ἦτο ἔμπνευσις τοῦ ἀειμνὴστου καὶ εἴ δυνατὸν, παρακαλῶ, διατὰξατε ἑνὸς λεπτοῦ σιγὴν πρὸς τιμὴν τῆς μνὴμης του. Μετὰ μεγὶστης τιμῆς, Ὁ φὶλος του, Δημὴτριος Ι. Τσετσὼνης.
ΠΑΡΑΓΡΑΦΟΙ
Ο ΝΙΚΟΣ ΡΕΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ Ε.Ι.Ρ.
Πρὸς τὸν Συνεργὰτην μας κ. Δημ. Τσετσὼνην ἀπεστὰλει ὑπὸ τοῦ Ε.Ι.Ρ. τὸ κατωτὲρω ἔγγραφον, εἰς ἀπὰντησιν σχετικῆς ἀνοικτῆς ἐπιστολῆς του:
«Ἐλὰβομεν τὴν ἀπὸ 17.3.69 ὑμετὲραν ἐπιστολὴν καὶ σᾶς εὐχαριστοῦμεν διὰ τὴν πληροφορὶαν περὶ τοῦ ἀειμνὴστου μουσικοῦ Νὶκου Ρὲλια. Ἀπὸ πληροφορὶας συνεργατῶν μας γνωρὶζομεν ὅτι τὸ σῆμα τοῦ Ραδιοφωνικοῦ Σταθμοῦ Αθηνῶν συνετὲθη μὲ βὰσιν τὸν γνωστὸν ὀρεινὸν ποιμενικὸν σκοπὸν τῆς «Γκὸλφως».
Ἐὰν τὴν ἰδὲαν αὐτὴν ἔρριψεν ὁ Νὶκος Ρὲλιας δὲν γνωρὶζομεν. Πὰντως ἡ μουσικὴ ἐκτὲλεσις δὲν εἶναι τοῦ ἰδὶου. Ἐὰν κατὲχητε παλαιοὺς δὶσκους γραμμοφὼνου ἤ ἀκὸμη καὶ μαγνητοταινὶας, περιὲχοντα γνησὶαν δημοτικὴν μουσικὴν μὲ ἑρμηνευτὴν τὸν ἀναφερὸμενον μουσικὸν, παρακαλοῦμεν ὑμᾶς ὅπως τὰ προσκομὴσητε εἰς τὸ Ε.Ι.Ρ. Τμῆμα Ἐθνικῆς Μουσικῆς.Ταῦτα, ἀφοῦ ἠχογραφηθοῦν, θὰ σᾶς ἐπιστραφοῦν ἀνὲπαφα.Οὕτω θὰ δυνηθῶμεν εἰς εἰδικὴν ἐκπομπὴν νὰ μνημονεὺσωμεν τὸν ἀεὶμνηστον μουσικὸν, ὡς ἐκπρὸσωπον τῆς λαϊκῆς δημιουργὶας μιᾶς ἐποχῆς.Μετὰ τιμῆς,Ὁ Γενικός Διευθυντής,Ι. Ἀναστασὸπουλος»
Ο ΝΙΚΟΣ ΡΕΛΛΙΑΣ ΚΑΙ ΤΟ Ε.Ι.Ρ.
(Πρòς τòν κ. Γενικòν Διευθυντὴν τοῡ Ε.Ι.Ρ. ἀπεστὰλη ἡ κὰτωθι ἐπιστολὴ ἐν σχὲσει μὲ τò γνωστòν εἰς τοὺς ἀναγνῶστας μας θὲμα τοῡ ἐμπνευστοῡ τοῡ Σὴματος τοῡ Ραδιοφωνικοῡ Σταθμοῡ Ἀθηνῶν)
Ἀξιòτιμε κ. Γενικὲ,
Εἰς τò ὑπò ἡμερομηνὶαν 4.5.69 φὺλλον τῆς Ἐφημερὶδος «Η ΝΕΑ ΚΟΡΙΝΘΙΑ» ἀνὲγνωσα ἐπιστολὴν Ὑμῶν, δι ἧς ἀπαντᾶτε πρòς προγενεστὲραν ἐπιστολὴν τοῡ συνεργάτου τῆς ὡς ἄνω Ἐφημερὶδος κ. Δημ. Τσετσὼνη διὰ τò θὲμα τοῡ σὴματος τοῡ Ραδιοφωνικοῡ Σταθμοῡ, ἐὰν καὶ κατὰ πòσον εἶναι ἀληθὲς ὃτι τοὺτο ἦτο ἒμπνευσις τοῡ Νικολὰου Ρὲλλια.
Ἐπειδὴ τυγχὰνω υἱòς τοῡ ἀειμνὴστου Νικολὰου Ρὲλλια ἀπευθὺνω τὴν παροῡσαν διὰ τὴν διευκρὶνισιν καὶ κατατòπισιν Ὑμῶν καθ’ ὃτι αἱ πληροφορὶαι τῶν συνεργατῶν σας διὰ τὴν ἒμπνευσιν καὶ τòν σκοπòν τοῡ σὴματος τυγχὰνουν τελεὶως ἐσφαλμὲναι.
Εἶναι γνωστòν ἀνὰ τò Πανελλὴνιον ὃτι ἐμπνευστὴς τῆς ὡραὶας αὐτῆς Ἑλληνικῆς μελωδὶας τυγχὰνει ὁ ἀεὶμνηστος πατὲρας μου καὶ θὰ εἶνε λυπηρòν νὰ μὴ ὑφὶστανται στοιχεῑα εἰς τò ἀρχεῑον σας διὰ βεβαὶωσιν τῆς ἀληθεὶας. Ἀκòμα δὺναμαι νὰ σᾶς διαβεβαιὼσω ἀναφὲροντας τò ἱστορικòν τῆς δημιουργὶας τοῡ σὴματος ὅπως τακτικòτατα τò ἀφηγεῑτο ὁ πατὲρας μου. Ἐμελοποιὴθη τὴν ἐποχὴν ποὺ Διευθυντὴς τοῡ Ε.Ι.Ρ. ἦτο ὁ ἀεὶμνηστος Γὶτσας Κυριὰκης, ὁ ὁποῑος μετὰ τῶν ἀειμνὴστων Λυκοὺδη, Καλομοὶρη, Σπυροποὺλου καὶ τοῡ πατρòς μου προσπαθοῡσαν νὰ βροῡν τò σῆμα τοῡ Σταθμοῡ, δηλαδὴ ἕνα σκοπὸν μὲ χρὼμα τελεὶως Ελληνικόν.Πολλὲς προτὰσεις ἐγὲνοντο ἐκ μὲρους τῶν μεγὰλων ὡς ἄνω μουσικῶν γιὰ διὰφορα μουσικὰ κομμὰτια, ὡς τò « Ἓνα καρὰβι ἀπὸ τὴ Χιὸ» καὶ ἄλλα, ἀλλὰ ἐπεκρὰτησε ἡ ἔμπνευσις τοῡ πατρὸς μου διὰ τὸ ποιμενικὸ «Τσοπανὰκος ἢμουνα, προβατὰκια φὺλαγα», τὸτε ἔσπευσε καὶ ἠγὸρασε τροκὰνια καὶ ἀφοῡ τὰ συναρμολὸγησε μὲ βὰσιν τὸν τὸνον «Σὸλ» ἕνας φλαουτὶστας ἐξετὲλεσε τὸ κομμὰτι μὲ ὑπὸκρουσιν τὰ τροκὰνια.
Πρὰγματι λοιπὸν ὅπως ἀναφὲρετε εἰς τὴν ἐπιστολὴν σας, ἐκτελεστὴς δὲν ἦτο ὁ πατὲρας μου ἀλλὰ ὁ ἄγνωστος φλαουτὶστας.
Ἐπὶσης σᾶς ἐπληροφὸρησαν ὅτι τοῡτο συνετὲθη μὲ βὰσιν τὸ γνωστὸν ποιμενικὸν «Γκὸλφω»: Τοῡτο εἶναι ἀναληθὲς, διὸτι ὁ σκοπὸς εἶναι διάφορος τοῡ σὴματος, ἐὰν ὅμως καὶ αὐτὸ παραδεχθῶμεν, σᾶς πληροφορῶ ὅτι τὸ ὀρεινὸν ποιμενικὸν «Γκὸλφω» εἶναι καὶ αὐτὸ σὺνθεσις τοῡ ἀειμνὴστου πατὲρα μου.
Τὰ ἀνωτέρω διατυποῡνται διὸτι θεωρῶ τὴν περὶπτωσιν ὡς ἐξ ἐσφαλμὲνης πρὸς Ὑμὰς πληροφοριοδοτὴσεως προκὺψασαν.
Δὲν ἀμφιβὰλλω διὰ τὴν καλὴν πρὸθεσιν τοῡ Ε.Ι.Ρ. καὶ Ὑμῶν προσωπικῶς καὶ ευχαριστῶ διὰ τὴν εὐγενῆ προσφορὰν, ὅπως τιμηθῆ ἡ μνὴμη τοῡ πατρὸς μου δι’ ἀφιερὼσεως μὲρους ἐκπομπῆς τοῡ ΕΙΡ.
Ὕλη πρὸς τοῡτο θὰ ἀποσταλῆ συντὸμως Ὑμῑν.
Διατελῶ μετὰ πλεὶστης τιμῆς
Θεὸδωρος Ν. Ρέλλιας
Κὸρινθος 8.5.69
Πηγή : rebetiko.sealabs.net
Comments