Τράπεζες και σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ: Γιατί «εξαφανίζονται» από τη συζήτηση;

Καθώς οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο των παράνομων επιδοτήσεων μέσω του ΟΠΕΚΕΠΕ συνεχίζονται, με εμπλοκή δεκάδων εταιρειών, εκατομμυρίων ευρώ και σειράς εμπλεκομένων από τον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, προκαλεί εντύπωση η απουσία ενός βασικού κρίκου της αλυσίδας: των τραπεζών.

Τα χρήματα δεν μεταφέρονται σε σακούλες. Οι επιδοτήσεις που δόθηκαν —νόμιμα ή μη— από τον ΟΠΕΚΕΠΕ περνούσαν αποκλειστικά μέσα από τραπεζικούς λογαριασμούς. Και δεν μιλάμε για μικροποσά. Σε κάποιες περιπτώσεις φέρονται να έχουν πιστωθεί σε λογαριασμούς μεμονωμένων προσώπων ποσά που ξεπερνούν τα 10, 15 ή και 19 εκατομμύρια ευρώ.

Πού ήταν τότε οι δικλίδες ασφαλείας των τραπεζών; Πού ήταν το “Know Your Customer”; Πού ήταν ο έλεγχος νομιμοποίησης εσόδων από εγκληματική δραστηριότητα (AML); Πού ήταν το σύστημα παρακολούθησης ασυνήθιστων συναλλαγών;

Η υποκρισία του ελέγχου

Όποιος έχει προσπαθήσει τα τελευταία χρόνια να ανοίξει απλώς έναν λογαριασμό ή να κάνει ανάληψη ενός μεγάλου ποσού, γνωρίζει καλά τη γραφειοκρατία, τους ελέγχους και τις καθυστερήσεις που επιβάλλουν οι τράπεζες. Χαρτιά, αιτιολογήσεις, επαλήθευση προέλευσης χρημάτων, διασταυρώσεις.

Πώς είναι δυνατόν, λοιπόν, να πιστώνονται εκατομμύρια ευρώ σε πρόσωπα ή εταιρείες-σφραγίδες και τα ποσά αυτά να μεταφέρονται αλλού, να αναλαμβάνονται ή να εξαφανίζονται, χωρίς κανένας να πατήσει το κουμπί του συναγερμού;

Η απουσία των τραπεζών από τη δημόσια συζήτηση γύρω από το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ είναι τουλάχιστον ανησυχητική. Υπάρχουν τρία βασικά ενδεχόμενα:

1. Οι τράπεζες έλαβαν εντολή “να μην ελέγχουν” συναλλαγές που αφορούν δημόσιες επιδοτήσεις. Εάν ισχύει, πρόκειται για πρωτοφανή θεσμική αστοχία και άμεσο κίνδυνο για την ευρωπαϊκή οικονομική συνοχή.

2. Οι τράπεζες ήταν σε πλήρη γνώση και συνεννόηση με όσους χειρίστηκαν τις αδιαφανείς ροές χρημάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι ίδιες αποτελούσαν κρίσιμο μέρος του κυκλώματος, και επομένως το σκάνδαλο λαμβάνει διαστάσεις τραπεζικής διαπλοκής.

3. Το τραπεζικό σύστημα στην Ελλάδα δεν έχει εναρμονιστεί ουσιαστικά με το ευρωπαϊκό και διεθνές πλαίσιο τραπεζικής εποπτείας. Αντί οι έλεγχοι να είναι ουσιαστικοί, εφαρμόζονται επιλεκτικά — αυστηροί για τον μικροκαταθέτη, χαλαροί ή ανύπαρκτοι για τους “μεγάλους παίκτες”.

Καμία από τις παραπάνω εξηγήσεις δεν είναι αποδεκτή. Καμία δεν δικαιολογεί τη σιωπή ή την απουσία ελέγχου από ένα σύστημα που απαιτεί αξιοπιστία, ασφάλεια και ισονομία.

Δεν μπορεί να γίνεται λόγος για «πάταξη της διαφθοράς» όταν αφήνουμε εκτός κάδρου το πιο κρίσιμο κανάλι μεταφοράς του χρήματος: τις ίδιες τις τράπεζες. Οι έλεγχοι των αρμόδιων αρχών δεν πρέπει να σταματήσουν στα ονόματα των “τελικών δικαιούχων”. Πρέπει να φτάσουν και σε εκείνους που ενέκριναν, διεκπεραίωσαν ή σιώπησαν στις ροές εκατομμυρίων, χωρίς έλεγχο.

Η πραγματική κάθαρση περνά και από την τραπεζική ευθύνη. Και αν οι τράπεζες δεν ελέγχθηκαν, τότε απλώς δεν έχει υπάρξει ακόμη καμία ουσιαστική έρευνα.