Η σιωπηλή καταστροφή των δασών και η ανάγκη για μια νέα πολιτική πρόληψης

Τα πρόσφατα ρεπορτάζ – όπως αυτό του ΣΚΑΪ για την αυτοψία στα Καλάβρυτα – με τις εικόνες από ξεραμένα έλατα να «ματώνουν» τη φυσική εικόνα των ελληνικών βουνών, έρχονται να αναδείξουν με τον πιο σκληρό τρόπο μια σιωπηλή, αλλά βαθιά οικολογική κρίση που εξελίσσεται τα τελευταία χρόνια σε όλη τη χώρα.

Στα Καλάβρυτα, στον Ταΰγετο, στον Παρνασσό, στα Άγραφα, ακόμα και σε περιοχές της Χαλκιδικής, καταγράφεται μαζική ξήρανση των ελάτων.

Αιτία;

Ένας συνδυασμός παρατεταμένης λειψυδρίας, υψηλών θερμοκρασιών και προσβολών από φλοιοφάγα και ξυλοφάγα έντομα. Οι ειδικοί επιστήμονες του ΕΛΓΟ ΔΗΜΗΤΡΑ, Δρ Δ. Αβτζής και Δρ Ε. Αβραμίδου, ήταν ξεκάθαροι: η λύση βρίσκεται στην επιστημονική δασική διαχείριση – και όχι στη σημερινή αδράνεια.

«Τα δέντρα εξασθενούν από την ξηρασία και γίνονται εύκολη λεία για τα έντομα. Αν δεν αφαιρεθούν τα προσβεβλημένα, τα έντομα πολλαπλασιάζονται. Η υλοτομία και η απομάκρυνση είναι αναγκαίες», ανέφερε χαρακτηριστικά ο Δρ Αβτζής.

Ταυτόχρονα, η Δρ Αβραμίδου υπογράμμισε την ανάγκη για δημιουργία τράπεζας γενετικού υλικού από ανθεκτικά δέντρα, ώστε να θωρακιστούν τα ελατοδάση στο μέλλον.

Δείτε το Βραδινό Δελτίο του ΣΚΑΪ 31/05/2025 στο 00:56:49 λεπτό

Η πραγματική πρόληψη δεν είναι επικοινωνία. Είναι σχεδιασμός.

Η πρόληψη δεν είναι δελτία τύπου και αναρτήσεις. Είναι σχέδιο, επιστήμη, παρουσία, προσωπικό και διαχείριση. Το σημερινό μοντέλο πολιτικής προστασίας στηρίζεται κατά βάση στην καταστολή – δασοπυρόσβεση με εναέρια μέσα και εποχιακή κινητοποίηση, αλλά δεν υπάρχει ολοκληρωμένος μηχανισμός ενεργής φροντίδας των δασών. Αυτό είναι το πρόβλημα.

Η Δασική Υπηρεσία, θεσμικά υποβαθμισμένη και αποψιλωμένη από προσωπικό, δεν διαθέτει την επάρκεια για να εφαρμόσει πολιτικές δασικής πρόληψης σε εθνική κλίμακα. Η Πυροσβεστική Υπηρεσία, από την άλλη, κλήθηκε πλέον να ασκεί ελέγχους για ακαθάριστα οικόπεδα (βλ. και την ΚΥΑ για πρόστιμα από 15 Ιουνίου), όμως δεν είναι παρούσα στα δάση ως φορέας διαχείρισης.

Απαιτείται πλέον ένας νέος θεσμικός ρόλος:

• Με ειδικευμένο δασοτεχνικό προσωπικό, που να είναι παρόν στα δάση όλο τον χρόνο, όχι μόνο με αφορμή τις πυρκαγιές.

• Με κατάρτιση και επιστημονική εποπτεία, ώστε να γίνεται σωστός καθαρισμός, υλοτομία, διαχείριση υπορόφου, απομάκρυνση νεκρής βιομάζας.

• Με καταγραφή προσβεβλημένων περιοχών και δημιουργία σχεδίων αναδάσωσης με γενετικά ανθεκτικό υλικό.

Η περίπτωση του Μεγάλου Αμονίου: Κακοποίηση αντί για διαχείριση

Το άλλο πρόσωπο της απουσίας σχεδιασμού φαίνεται στο Μεγάλο Αμόνι Κορινθίας, όπου η πρόσφατη αυτοψία των τοπικών αρχών αποκάλυψε εκτεταμένες αυθαιρεσίες στον αιγιαλό: παράνομοι στύλοι, σκουπίδια, σκαψίματα, αισθητική καταστροφή. Καμία μελέτη, καμία άδεια, μόνο αυθαίρετες παρεμβάσεις που συνοψίζουν με τον πιο θλιβερό τρόπο την απουσία κρατικής μέριμνας και σεβασμού στο φυσικό περιβάλλον.

Το Αμόνι – όπως και τα έλατα των Καλαβρύτων – δεν χρειάζονται καμία επικοινωνιακή “σωτηρία”. Χρειάζονται παρουσία, παρακολούθηση, φροντίδα και διαχείριση. Χρειάζονται νέο θεσμικό πλαίσιο που δεν θα περιμένει την επόμενη πυρκαγιά ή καταγγελία για να αντιδράσει.

Τι πρέπει να γίνει – Η επιστροφή στην πραγματική πρόληψη

Η νέα στρατηγική πρόληψης πρέπει να βασίζεται σε τέσσερις άξονες:

1. Μόνιμο προσωπικό δασικής διαχείρισης: δασολόγοι, δασοπόνοι και εργάτες, παρόντες στην ύπαιθρο.

2. Ψηφιακή παρακολούθηση των δασικών οικοσυστημάτων και έγκαιρη ειδοποίηση για εντομολογικές και κλιματικές απειλές.

3. Καθαρισμός, υλοτομία, διαχείριση υπορόφου, όχι αποσπασματικά, αλλά με επιστημονική καθοδήγηση.

4. Ανάπτυξη τράπεζας γενετικού υλικού για ανθεκτικά δέντρα και δημιουργία στρατηγικού πλάνου αναδασώσεων.

Η φύση μας στέλνει σήμα κινδύνου. Το να αγνοούμε τη μαζική κατάρρευση των δασών ή να την επικαλούμαστε μόνο σε περιόδους κρίσης, είναι καταστροφικό. Αντίθετα, η ενεργή και διαρκής διαχείριση είναι η μόνη ουσιαστική πρόληψη.

Και αυτή η πρόληψη δεν μπορεί να περιμένει άλλο.