Χαράλαμπος Κασίμης: Το Φράγμα του Ασωπού: Χρόνια αναμονής, υποσχέσεις χωρίς νερό και μια φωνή ευθύνης

Η υπόθεση του Φράγματος του Ασωπού στην Κορινθία δεν είναι απλώς μια τεχνική εκκρεμότητα ή ένα έργο που «σέρνεται» μέσα στον χρόνο. Είναι ένα σύμβολο αδράνειας, αστοχιών και πολιτικής αδιαφορίας που έχει άμεσο αντίκτυπο στη βιωσιμότητα της γεωργίας και την επιβίωση των αγροτών της περιοχής.

Μέσα σε ένα σκηνικό επαναλαμβανόμενων εξαγγελιών, καθυστερήσεων και «φιέστων χωρίς αποτέλεσμα», η φωνή της λογικής και της τεκμηρίωσης είναι πιο αναγκαία από ποτέ. Το άρθρο που ακολουθεί, υπογεγραμμένο από τον Χαράλαμπο Κασίμη – Ομότιμο Καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών και πρώην Γενικό Γραμματέα του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων – ρίχνει φως σε όλα όσα δεν λέγονται, αλλά καθορίζουν την τύχη του έργου.

Με στοιχεία, χρονοδιαγράμματα, παραλείψεις και προτάσεις, το κείμενο αυτό δεν είναι απλώς μια κριτική. Είναι μια ουσιαστική παρέμβαση που αφορά όλους: την κυβέρνηση, τους τοπικούς φορείς, τους αγρότες και κάθε πολίτη που αντιλαμβάνεται ότι η αγροτική ανάπτυξη δεν μπορεί να περιμένει άλλο.

Του Χαράλαμπου Κασίμη, Ομότιμου καθηγητή Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Πρώην Γεν. Γραμματέα Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων

Η κυβέρνηση και οι εκπρόσωποί της συνεχίζουν να εμπαίζουν με επικοινωνιακά παιχνίδια, ‘φωτογραφικά ενσταντανέ’ και θριαμβολογίες, τους αγρότες και τους πολίτες της Κορινθίας για το Φράγμα του Ασωπού.

Αυτή η συμπληρωματική σύμβαση στοχεύει στην «εκπόνηση των απαιτούμενων μελετών για την γεωτεχνική αστοχία στην περιοχή του υπερχειλιστή, έπειτα από ακραία καιρικά φαινόμενα που έπληξαν την περιοχή κατασκευής του φράγματος», καθώς και στην μεταφορά υλικών του δανειοθαλάμου.

Επισημαίνω ότι κάποια από αυτά προβλέπονταν στην προηγούμενη συμπληρωματική σύμβαση του 2019.

Πρόκειται για ακόμη ένα κακόγουστο επικοινωνιακό παιχνίδι, που δεν οδηγεί στην τελεσίδικη αντιμετώπιση των προβλημάτων του έργου και την διασφάλιση της άρδευσης στην πεδινή Κορινθία.

Τι έγινε μετά το 2015

Το 2015 παραλήφθηκε από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ ένα κυριολεκτικά εγκαταλειμμένο έργο. Μετά από επίπονες προσπάθειες αποτράπηκε η απένταξή του και η επιστροφή από την Ελλάδα στην Ε.Ε. του ποσού των 15.4 εκατ., και απώλεια των υπολοίπων μη αναλωθέντων ποσών του προϋπολογισμού των 32 εκατ. περίπου.

Το 2016 το έργο εντάχθηκε στην επόμενη προγραμματική περίοδο και διασφαλίστηκε η συνέχισή του με αποκλειστικά ευρωπαϊκή χρηματοδότηση στα πλαίσια του Προγράμματος Αγροτικής Ανάπτυξης.

Μετά την αντιμετώπιση μιας σειράς εκκρεμοτήτων για την συνέχισή του, το 2018 την ευθύνη του έργου ανέλαβε η εταιρεία Άκτωρ, ως μοναδικός ανάδοχος λόγω πτώχευσης της εταιρείας Ιόνιος, εταίρου της στην κοινοπραξία των δύο. Εγκαταστάθηκε εργοτάξιο με περισσότερα από 60 άτομα και άρχισε η ταχεία επανεκκίνησή του έργου με την αποτελεσματική συνεργασία αναδόχου, Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης, και Περιφέρειας Πελοποννήσου.

Τον Ιούλιο του 2019 το έργο το παρέλαβε η κυβέρνηση της ΝΔ:

• με ποσοστό ολοκλήρωσης 65% περίπου

• υπόλοιπο επιλέξιμο προϋπολογισμό κοντά στα 17 εκατ.

• εγκεκριμένη συμπληρωματική σύμβαση 12.3 εκατ. περίπου ευρωπαϊκής χρηματοδότησης, δηλαδή σύνολο υπόλοιπου προϋπολογισμού 29 εκατ. περίπου

• συμβατική υποχρέωση παράδοσής του έργου την 31/12/2021

• εγκεκριμένη χρηματοδότηση 3 εκατ. για την μελέτη των αρδευτικών δικτύων

• εναλλακτικό σενάριο αξιοποίησης του νερού του Φράγματος – στο μεσοδιάστημα μέχρι την ολοκλήρωση κατασκευής του αρδευτικού δικτύου – με την στήριξη της Περιφέρειας Πελοποννήσου για τον εκσυγχρονισμό και σύνδεση με το δίκτυο του ΑΟΣΑΚ (Αρδευτικό Οργανισμό Στυμφαλίας Ασωπού Κορινθίας), όπως προέβλεπε και η αρχική μελέτη του έργου, με βάση την οποία κατέστη και επιλέξιμο για χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης

Τι έκανε και τι δεν έκανε η κυβέρνηση της ΝΔ μετά το 2019

Δεν παρακολούθησε την εκτέλεση του έργου και δεν φρόντισε να τηρηθούν οι συμβατικές υποχρεώσεις του ανάδοχου για την παράδοσή του τον Δεκέμβριο του 2021, όπως προβλεπόταν με την συμπληρωματική σύμβαση του 2019.

Έδωσε νέα παράταση στον ανάδοχο για την ολοκλήρωση του έργου μέχρι τις 31 Δεκεμβρίου του 2023, που δεν τηρήθηκε και πάλι και ‘σπατάλησε’, δύο ολόκληρα χρόνια διαπραγματευόμενη με τον ανάδοχο, μια νέα συμπληρωματική σύμβαση 3.5 εκατ.

Άφησε το έργο ουσιαστικά ‘παγωμένο’ για 4 περίπου χρόνια με τον προϋπολογισμό 29 εκατ. αναξιοποίητο και με πρόοδο ολοκλήρωσής του μόνο κατά 5% σε μία πενταετία, όπως επιβεβαιώθηκε και από τον ίδιο τον γενικό διευθυντή του Άκτωρα Αν. Αρανίτη κατά την υπογραφή της συμπληρωματικής σύμβασης, όπου δήλωσε ότι το έργο βρίσκεται στο 70% της ολοκλήρωσής του (κατά 72% για την Υπηρεσία του Υπουργείου τον Μάϊο του 2024) (από το 65% του 2019!).

Η εγκατάλειψη του έργου για τόσα χρόνια επιφέρει φθορές, καθυστερήσεις ολοκλήρωσης και νέες απαιτήσεις πόρων, που πλέον δεν μπορούν να είναι ευρωπαϊκοί, καθότι οι συμπληρωματικές συμβάσεις έχουν ήδη φτάσει το 50% του αρχικού προϋπολογισμού και οι κανονισμοί δεν επιτρέπουν την υπέρβαση αυτού του ορίου.

Πληροφορίες, μάλιστα, αναφέρουν ότι ο ανάδοχος εκτιμά ότι θα απαιτηθούν πάνω από 10 περίπου εκατ. για την ολοκλήρωση και, σε αυτή την περίπτωση, η μόνη πιθανή πηγή μπορεί να είναι η εθνική χρηματοδότηση. Αν ισχύει κάτι τέτοιο, εκτιμώ ότι η ολοκλήρωση του έργου τίθεται εν αμφιβόλω στο εγγύς μέλλον.

Καθυστέρησε την προκήρυξη κατά τρία χρόνια και την ανάθεση της μελέτης κατά δύο χρόνια για τα αρδευτικά δίκτυα διπλασιάζοντας τον προϋπολογισμό της από 3 σε 5,6 εκατ.

Εξακολουθεί να παραμένει απροετοίμαστη, χωρίς σχέδιο, για το μεσοδιάστημα μεταξύ ολοκλήρωσης του φράγματος και κατασκευής των αρδευτικών δικτύων.

Με εκτιμώμενη τη διάρκεια εκπόνησης της μελέτης των αρδευτικών δικτύων, που υπογράφηκε τον Απρίλιο του 2024, κοντά στα δύο χρόνια και την εκτέλεση του έργου των δικτύων σε τουλάχιστον τέσσερα (υπό την προϋπόθεση της άμεσης ένταξης και χρηματοδότησής του), η κυβέρνηση φαίνεται θα κληροδοτήσει άλλο ένα ‘τυφλό’ φράγμα χωρίς δίκτυα. Όπως είχε κάνει σε μια σειρά άλλα ανά την επικράτεια στο παρελθόν.

Τι πρέπει να γίνει τώρα

Η κυβέρνηση πρέπει να αποσαφηνίσει και να προγραμματίσει άμεσα το χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης του Φράγματος και τις χρηματοδοτικές του ανάγκες.

Να χρονοπρογραμματίσει, χωρίς καθυστέρηση, την ένταξη για χρηματοδότηση του έργου κατασκευής των αρδευτικών δικτύων σε ευρωπαϊκό πρόγραμμα, διαφορετικά η χρηματοδότησή του από εθνικούς πόρους θα είναι προβληματική, όπως και αυτή με την μέθοδο ΣΔΙΤ (Συμπράξεων Δημοσίου-Ιδιωτικού Τομέα).

Να απαιτήσει από τον ανάδοχο την αυστηρή τήρηση των συμβατικών υποχρεώσεών του και να επιβάλει, όπου απαιτείται, τις προβλεπόμενες κυρώσεις.

Τέλος, σε συνεννόηση με την Περιφέρεια, να επαναφέρει και εξειδικεύσει την πρόταση αξιοποίησης του Φράγματος, στο μεσοδιάστημα μεταξύ της ολοκλήρωσής του και της κατασκευής των αρδευτικών δικτύων, που αφορά στον εκσυγχρονισμό του δικτύου του ΑΟΣΑΚ (Αρδευτικός Οργανισμός Στυμφαλίας Ασωπού Κορινθίας) και στη σύνδεση μαζί του, θέτοντας σε προτεραιότητα τον ΑΟΣΑΚ, ως οργανισμό αντιμετώπισης του επείγοντος προβλήματος άρδευσης της περιοχής, διαθέτοντας τους αναγκαίους πόρους για την μελέτη και εκσυγχρονισμό του δικτύου του.

Πρόκειται για την μεταβατική πρόταση που είχε συζητηθεί με την Περιφέρεια Πελοποννήσου στα μέσα το 2019 σε ειδική σύσκεψη στο εργοτάξιο του Φράγματος με αφορμή επίσκεψη κλιμακίου του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης & Τροφίμων και η οποία προβλέπονταν και στην αρχική μελέτη του έργου με βάση την οποία κατέστη και επιλέξιμο για χρηματοδότηση από ευρωπαϊκούς πόρους.

Επιπλέον, να εκσυγχρονίσει τον κανονισμό του ΑΟΣΑΚ που θα οδηγεί στην ενιαία διαχείριση των υδατικών πόρων και στην δίκαιη κατανομή των δικαιωμάτων άρδευσης – με γνώμονα τόσο τις σημερινές επικρατούσες συνθήκες που έχουν επιβαρυνθεί από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής, όσο και το σκεπτικό της ίδρυσής του, που ήταν η συνένωση όλων των εκτελεστικών τοπικών επιτροπών (ΕΤΕ) σε έναν Οργανισμό, φορέα της ενιαίας διαχείρισης, ώστε να αποφεύγονται κοινωνικές εντάσεις μεταξύ των παραγωγών των περιοχών που δικαιούνται να αρδεύσουν τα κτήματά τους.

Η αγροτική οικονομία της Κορινθίας, τα τελευταία χρόνια συρρικνώνεται και επηρεάζει αρνητικά την συνολικότερη οικονομική κατάσταση του νομού.