By 
Σε πλήρη εξέλιξη βρίσκεται ο σχεδιασμός του Υπουργείου Περιβάλλοντος για την εγκατάσταση έξι μονάδων καύσης απορριμμάτων σε όλη τη χώρα, με στόχο –όπως αναφέρεται– τη μείωση της ταφής σε ΧΥΤΑ κάτω από το 10% έως το 2030 και την ενίσχυση της ενεργειακής σταθερότητας. Ανάμεσα στις περιοχές που έχουν ήδη επιλεγεί, ξεχωρίζει η Πελοπόννησος, όπου προβλέπεται η δημιουργία μονάδας ισχύος 154.000 τόνων/έτος.
Πού σχεδιάζεται η μονάδα στην Πελοπόννησο
Η μονάδα αναμένεται να εγκατασταθεί σε μία από τις Περιφερειακές Ενότητες Αρκαδίας, Ηλείας ή Αχαΐας, εξυπηρετώντας όχι μόνο την Περιφέρεια Πελοποννήσου, αλλά και τη Δυτική Ελλάδα και το Ιόνιο (πλην Κέρκυρας). Αν και η τελική χωροθέτηση δεν έχει ακόμη οριστικοποιηθεί, ο προβληματισμός στις τοπικές κοινωνίες είναι έντονος, καθώς τα στοιχεία της μελέτης παρουσιάστηκαν χωρίς δημόσια διαβούλευση, με τις αποφάσεις να φέρονται ήδη ειλημμένες.
Τι θα καίγεται στη μονάδα – και γιατί προκαλεί ανησυχία
Η μονάδα δεν θα περιορίζεται σε RDF και SRF (καύσιμα που παράγονται από τα οργανικά και ανακυκλώσιμα υπολείμματα των απορριμμάτων), αλλά θα δέχεται και σύμμεικτα απορρίμματα. Αυτό σημαίνει πρακτικά ότι μέρος των σκουπιδιών θα οδηγείται απευθείας στην καύση, χωρίς να έχει προηγηθεί διαλογή στην πηγή ή ανακύκλωση.
Το γεγονός αυτό γεννά ερωτήματα για τη στρατηγική κατεύθυνση της χώρας στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων, καθώς η καύση σύμμεικτων υλικών είναι αντίθετη με την ιεράρχηση που προβλέπει η ευρωπαϊκή νομοθεσία, δηλαδή πρόληψη – επαναχρησιμοποίηση – ανακύκλωση – κομποστοποίηση – καύση – ταφή.
Κόστος και μακροχρόνιες δεσμεύσεις για τους δήμους
Η δημιουργία μιας τέτοιας μονάδας απαιτεί τεράστιες επενδύσεις, ενώ το κόστος λειτουργίας και μεταφοράς των απορριμμάτων αναμένεται να μετακυλιστεί στους δήμους και τους πολίτες μέσω αυξημένων τελών καθαριότητας. Παράλληλα, η συμμετοχή των δήμων σε τέτοια σχήματα προϋποθέτει μακροχρόνιες συμβάσεις, που μπορεί να περιορίσουν τη μελλοντική ευελιξία στην εφαρμογή πράσινων πολιτικών ανακύκλωσης και κυκλικής οικονομίας.
Χωρίς ευρωπαϊκή χρηματοδότηση – χωρίς ευρωπαϊκούς περιορισμούς
Ένα ακόμη ανησυχητικό στοιχείο είναι ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν χρηματοδοτεί πλέον έργα καύσης, γεγονός που σημαίνει πως η μονάδα στην Πελοπόννησο και οι υπόλοιπες πέντε θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς ή ιδιωτικούς πόρους. Έτσι, οι επενδύσεις δεν θα δεσμεύονται από τους περιβαλλοντικούς περιορισμούς που ισχύουν σε συγχρηματοδοτούμενα έργα, δημιουργώντας εύλογες ανησυχίες για τη διαχείριση των εκπομπών ρύπων, τις επιπτώσεις στην υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος.
Παρότι το ΥΠΕΝ δηλώνει ότι θα ακολουθήσει Στρατηγική Μελέτη Περιβαλλοντικών Επιπτώσεων (ΣΜΠΕ), οι τοπικές κοινωνίες και αυτοδιοικητικοί παράγοντες επισημαίνουν ότι ο διάλογος είναι μέχρι στιγμής ανύπαρκτος, ενώ φορείς όπως η ΔΕΗ, ΤΕΡΝΑ, ΑΚΤΩΡ, Motor Oil, Metlen και Μεσόγειος έχουν ήδη εκφράσει το ενδιαφέρον τους για συμμετοχή στο εγχείρημα.
Η ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων μπορεί να αποτελεί ένα εργαλείο διαχείρισης, όμως η επιτυχία της εξαρτάται από τον σωστό σχεδιασμό, τη διαφάνεια, την κοινωνική συναίνεση και –πρωτίστως– την υπεράσπιση της υγείας και του περιβάλλοντος. Η Πελοπόννησος καλείται να αποφασίσει αν θα δεχτεί ένα τόσο βαρύ φορτίο και με ποιους όρους.
Comments