Ιστορικό Αρχείο Κορινθίας: Τα έργα του Παύλου Σπανού

Επιμέλεια - συγγραφή: Σχοινοχωρίτης Κωνσταντίνος

Ο Παύλος Σπανός γεννήθηκε στο Ζευγολατιό Κορινθίας το έτος 1925. Απο τα διαθέσιμα στοιχεία ο πατέρας του Χρήστος Σπανός του Ευσταθίου γεννήθηκε το έτος 1882 στο Ζευγολατιό, ενώ ο παππούς του Ευστάθιος παλαιότερα. Επομένως, πρόκειται για μια από τις παλαιές οικογένειες του Ζευγολατιού. Ο Παύλος έμαθε τα πρώτα του γράμματα στο Δημοτικό Σχολείο του Ζευγολατιού. Στη συνέχεια πήγε στο Γυμνάσιο Βραχατίου. Μετά την ολοκλήρωση των εγκύκλιων σπουδών του ασχολήθηκε με τα κτήματα και τις αγροτικές εργασίες. Υπήρξε όμως και πολύ καλός μπογιατζής, αφού ήταν άριστος γνώστης των χρωμάτων. Η περιστασιακή ενασχόλησή του με το βάψιμο τον οδήγησε στην μεγάλη του αγάπη την ζωγραφική.

Ως άνθρωπος ήταν αυστηρός, φιλότιμος, φιλοσοφημένος, καλλιεργημένος, ιδιαίτερα μελετηρός (διάβαζε πολύ) και ευσεβής χριστιανός. Ήταν άνθρωπος απλός που πρόσφερε στον συνάνθρωπό του, στον συγχωριανό του. Παρόλο που δεν είχε πολλά χρήματα, βοηθούσε τον κόσμο. Για μια χρονική περίοδο ταξίδεψε στην Αμερική όπου και παρέμεινε για μικρό χρονικό διάστημα στην αδερφή του. Επειδή υπήρξε φιλάσθενος ήδη από τα παιδικά του χρόνια (αρθριτικά, ρευματοπάθειες), δεν άντεξε το κλίμα της Αμερικής και έτσι επέστρεψε στη γενέτειρά του το Ζευγολατιό.

Ήταν αναμφίβολα μία από τις ιδιαίτερες και αξιόλογες πνευματικές προσωπικότητες της εποχής εκείνης του Ζευγολατιού και της Βόχας γενικότερα. Υπήρξε αυτοδίδακτος τόσο στη μουσική όπου έπαιζε καλά κιθάρα, φυσαρμόνικα, βιολί κ.α. όσο και στη ζωγραφική όπου το ταλέντο του ήταν μοναδικό. Η μοναδικότητα των έργων που μας άφησε έχει ως βασικό χαρακτηριστικό τα χρώματα που έφτιαχνε ο ίδιος και χρησιμοποιούσε για να ζωγραφίσει τα έργα του. Χρώματα γήϊνα, χρώματα ζωντανά. Έλεγε χαρακτηριστικά ότι “τα έργα της ζωγραφικής δεν τα κοιτάζουν από κοντά, αλλά από κάποια απόσταση”.

Σύμφωνα με πληροφορίες, δημιούργησε πολλά έργα ζωγραφικής τα οποία απεικόνιζαν τοπία ή σημεία της βοχαϊτικης γης ή ακόμα και φανταστικές εικόνες. Αρκετά έργα του έχουν διασωθεί και κοσμούν σήμερα τους τοίχους δεκάδων σπιτιών του Ζευγολατιού, θυμίζοντας σε όλους εμάς τους νεότερους ότι κάποτε στο χωριό μας υπήρξε ένας μεγάλος ζωγράφος, ένας ιδιαίτερος άνθρωπος. Ο ίδιος στις αρχές της δεκαετίας του 1970 (πριν το έτος 1976) είχε διοργανώσει έκθεση ζωγραφικής όπου παρουσίασε τα έργα του. Για τις ανάγκες της έκθεσής του είχε μισθώσει μια μικρή αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου “Παρνασσός”. Για τα έργα του αυτά τιμήθηκε με βραβείο από τον Φιλολογικό Σύλλογο “Παρνασσός”.

Από τα έργα του σήμερα έχουν συγκεντρωθεί ορισμένα. Το γνωστότερο είναι ο πίνακας που ακολουθεί στον οποίο διακρίνουμε ευκρινώς το υποκατάστημα της Εθνικής Τραπέζης που υπήρχε και λειτουργούσε στο ισόγειο της οικίας Παπαγιαννοπούλου, στον α΄ όροφο η οικία Παπαγιαννόπουλου υμιτελής, δίπλα και αριστερά το μαγαζί με τα ποδήλατα του Δασκαλόπουλου όπου σήμερα λειτουργεί η χασαποταβέρνα του Κωτσιάκου και μπροστά στον πίνακα το επιβλητικό κτίριο του Αμπατζή Μιχαήλ (Μιχαλάκη). Εντός του κτιρίου λειτουργούσε μεγάλο και οργανωμένο μπακάλικο υπό τη διεύθυνση του Αμπατζή Μιχαήλ, ενώ έμπροσθεν του καταστήματος υπήρχαν και αντλίες καυσίμου όπου πωλούνταν και βενζίνη.

Πίνακας 1 Παλαιά αγορά Ζευγολατιού, αρχές δεκαετίας 1980.
(Συλλογή κοινότητας Ζευγολατείου)

Απο διαθέσιμες πηγές το μπακάλικο το έτος 1920 βρισκόταν σε πλήρη λειτουργία. Συνέχισε να λειτουργεί και κατά την περίοδο της Κατοχής των Ιταλών – Γερμανών, μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Τότε αποφασίστηκε από την Κοινότητα (?) η κατεδάφισή του διότι ήταν παλαιό και επικίνδυνο. Με το ίδιο σκεπτικό κατεδαφίστηκε λίγα μέτρα πιό πάνω στην πλατεία φοίνικα (κόκκινη πλατεία) το παλαιό δημοτικό σχολείο του Ζευγολατιού. Κτίρια που αναμφίβολα θα μπορούσαν να κηρυχθούν ιστορικά διατηρητέα, αφού πέραν της όποιας ιστορικής αρχιτεκτονικής – αστικής αξίας είχαν, ήταν συνδεδεμένα με τις μνήμες των κατοίκων του Ζευγολατιού.Τα υπόλοιπα έργα του που στάθηκε εφικτό να ανευρεθούν και να συγκεντρωθούν είναι τα ακόλουθα:


Πίνακας 2 Απεικονίζεται η παλαιά πατρική οικία της (σήμερα δεν υπάρχει), την οποία ο Παύλος Σπανός ζωγράφισε από το μπαλκόνι της μονοκατοικίας του που γειτνίαζε με αυτήν (Ιδιοκτησία Αμαλίας Γιώργα – Λούκου).


Πίνακας 3 Φανταστικό τοπίο (Ιδιοκτησία Αμαλίας Γιώργα – Λούκου).

Πίνακας 4 Φανταστικό τοπίο (Ιδιοκτησία Αμαλίας Γιώργα – Λούκου).


Πίνακας 5 Φανταστικό τοπίο (Ιδιοκτησία Αμαλίας Γιώργα – Λούκου).

Πίνακας 6 Τα Μετέωρα (Ιδιοκτησία Αμαλίας Γιώργα – Λούκου).

Πίνακας 7 Φανταστικό τοπίο (Ιδιοκτησία Γεωργίας Βελέντζα).

Πίνακας 8 Φανταστικό τοπίο (Ιδιοκτησία Γεωργίας Βελέντζα).

Πίνακας 9 Δάσος κωνοφόρων δένδρων που καίγεται. Ο Παύλος Σπανός ζωγράφισε το έργο αυτό στην παραλία Βραχατίου κοιτώντας απέναντι το όρος Γεράνεια που καίγονταν. Το έργο είναι τοποθετημένο πάνω στο τζάκι της οικίας του Παπουτσή Δημήτριου. Εντύπωση προκαλούν για ακόμα μια φορά η καθαρότητα της εικόνας και η ζωντάνια των χρωμάτων, ιδιαίτερα της φωτιάς (Ιδιοκτησία οικογένειας Δημητρίου Παπουτσή).