By 
Στην προηγούμενη μας ανάρτηση είχαμε ακολουθήσει τα βήματα του Εβλιγιά Τσελεμπί, του Τούρκου ταξιδιώτη, που μας γνώρισε στα 1668 την περιοχή της Βόχας. Σήμερα θα ταξιδέψουμε ενάμιση περίπου αιώνα μπροστά στον χρόνο, στα 1822, για να δούμε πώς ένας άλλος Τούρκος, ο Μαχμούτ Πασάς, γνωστός και ως Δράμαλης, έκανε την Βόχα πριν 202 ακριβώς χρόνια από σήμερα, στις 12 Αυγούστου του 1822, τόπο χαράς αλλά και λύπης για τους επαναστατημένους Έλληνες! Την ιστορία μας αυτή θα προσπαθήσουμε να την ξεδιπλώσουμε μέσα από τους στίχους ενός μοναδικού, καθώς γνωρίζουμε, ιστορικού δημοτικού άσματος όπου η ποιητική του αφήγηση εκτυλίσσεται στην περιοχή της Βόχας!
Το δημοτικό αυτό άσμα φέρει τον τίτλο «Ο Κολοκοτρώνης» και έχει διασωθεί χάρις στην εξαιρετική δουλειά του Αγιονορίτη Μιχαήλ Λελέκου, ο οποίος κατάφερε να καταγράψει, ύστερα από ζωντανές εκτελέσεις των ασμάτων από κατοίκους της ευρύτερης περιοχής της Νεμέας, και να εκδώσει το 1868 μια συλλογή με δημοτικά τραγούδια της περιοχής. Το σχετικό μας άσμα ακολουθεί παρακάτω:
Ας βάλουμε όμως πρώτα τα πράγματα σ’ ένα ιστορικό πλαίσιο! Κάπου στις αρχές Ιουλίου του 1822, ο Δράμαλης, έχοντας λάβει τον τίτλο του διοικητή του Μωριά από τον Σουλτάνο, κατεβαίνει από την Λάρισα με 30.000 περίπου στρατό για να καταπνίξει την επανάσταση στην Πελοπόννησο! Μέχρι τα μέσα Ιουλίου έχει φτάσει στο κάστρο της Κορίνθου, όπου η εκεί ελληνική φρουρά το έχει εγκαταλείψει βλέποντας τον τεράστιο όγκο του τουρκικού ασκεριού! Εκεί τον περιμένει η μητέρα του προσφάτως δολοφονημένου Τούρκου διοικητή της Κορίνθου, του Κιαμίλ Μπέη, καθώς και η πανέμορφη χήρα του, η Γκιούλ Χανούμ, την οποία μάλιστα ο Δράμαλης την παντρεύτηκε την επόμενη μέρα όχι όμως τόσο λόγω της αδιαμφισβήτητης ομορφιάς της αλλά κυρίως λόγω της αμύθητης περιουσίας του μακαρίτη ανδρός της (τον θησαυρό του Κιαμίλ Μπέη είχαν βάλει στο μάτι και σχεδόν όλοι οι καπεταναίοι του 1821!). Ως δώρο γάμου, και για να την κάνει να ξεχάσει γρήγορα τον Κιαμίλ Μπέη, αλλά και για να τιμωρήσει συμβολικά τους άπιστους Έλληνες που είχαν δολοφονήσει τον άνδρα της, ο Δράμαλης λέγεται ότι έχτισε ένα μεγάλο τείχος στην Ακροκόρινθο με τα σώματα των εκτελεσθέντων Ελλήνων που είχε πιάσει αιχμαλώτους στο διάβα του ως την Κόρινθο!
Ήταν γνωστή πρακτική των Τούρκων να «τιμωρούν» τους νεκρούς επαναστάτες με τη δημιουργία τειχών με τα κρανία τους! Το πιό γνωστό τέτοιο μακάβριο μνημείο βρίσκεται στην πόλη Νις της Σερβίας και χτίστηκε προς παραδειγματισμό των εξεγερθέντων Σέρβων το 1809 από τον Τούρκο Βεζύρη της περιοχής.
Ο Δράμαλης έχοντας σκοπό την υποταγή όλης της Πελοποννήσου, κίνησε μέσα Ιουλίου από την Κόρινθο για το Άργος αλλά η πολιορκία εκεί δεν προχώρησε όπως θα ήθελε. Η τακτική της καμένης γης και των δηλητηριασμένων πηγαδιών που ακολούθησε ο Κολοκοτρώνης ανάγκασαν σύντομα τον Δράμαλη ν’αποφασίσει την άτακτη επιστροφή του στρατού του στην Κόρινθο περνώντας από τα Δερβενάκια. Εκεί, στις 26 Ιουλίου, τον περιμένουν οι Έλληνες που κατασφαγιάζουν ένα τμήμα του στρατού του. Το ίδιο σενάριο παίζεται και 2 μέρες αργότερα στο Αγιονόρι. Ο Δράμαλης, τέλος Ιουλίου, καταφέρνει τελικά να φτάσει στην Κόρινθο και στην αγκαλιά της Γκιούλ Χανούμ έχοντας χάσει όμως πάνω από το μισό του στράτευμα! Αυτός θα μπορούσε να είναι ο ιστορικός πρόλογος του δημοτικού μας άσματος. Οι στίχοι του τραγουδιού περιγράφουν τι επακολούθησε κατά τις πρώτες μέρες του Αυγούστου και επικεντρώνονται φυσικά στην περιοχή της Βόχας!
Ένας παιχνίδι τακτικής θα παιχτεί τις πρώτες μέρες του Αυγούστου από τον Δράμαλη και τον Κολοκοτρώνη. Ο Τούρκος διοικητής θέλει να καταφέρει να περάσει στην περιοχή του Αιγίου (Βοστίτσα) και από εκεί στην Πάτρα για να ενισχύσει την τουρκική φρουρά στην πόλη. Έχει ακόμα ένα μεγάλο στράτευμα υπό την διοίκηση του στην Κόρινθο, γύρω στις 15.000 άνδρες. Ο Γέρος του Μωριά από την άλλη, με το μισό αριθμό, γύρω στις 7.000, προνοεί, αντιλαμβανόμενος τα σχέδια των Τούρκων, και στρατοπεδεύει στο Σούλι, ενώ ορίζει εμπροσθοφυλακή (ταμπούρια) στην περιοχή του Κιάτου με αρχηγο το γιό του Γενναίο Κολοκοτρώνη και άλλη μία μεταξύ Κιάτου-Βέλου (και μάλλον λίγο ψηλότερα προς Στιμάγκα) με αρχηγό τον Αναγνώστη Πετμεζά. Ο σκοπός των Ελλήνων είναι να μην αφήσουν τους Τούρκους να περάσουν προς Πάτρα, καθώς το κάστρο των Πατρών ήταν το αμέσως επόμενο που είχε σκοπό να πολιορκήσει ο Κολοκοτρώνης και οι οπλαρχηγοί της Αχαίας.
Παρακάτω έχουμε την αφήγηση του Φωτάκου, γνωστού αγωνιστή του 1821 και Υπασπιστή του Κολοκοτρώνη, που περιγράφει στ’ απομνημονεύματα του τον ανταρτοπόλεμο που παίζοταν τις πρώτες μέρες του Αυγούστου στην περιοχή της Βόχας. Τα γλυκά σταφύλια της περιοχής είχαν γίνει τόπος έλξης για τους πεινασμένους Τούρκους (αλλά και τους Έλληνες), και συχνά τα κτήματα της περιοχής βάφονταν από το αίμα τους από τις ενέδρες των Ελλήνων!
Στις 7 Αυγούστου ο Δράμαλης διατάζει όλο το στράτευμα, γύρω στις 15.000 χιλιάδες έφιππους και πεζούς, να κάνουν γιουρούσι και να διαβούν το Ζαπάντι, να κόψουν αριστερά στο δρόμο προς Μεσόγεια (από Βοχαϊκό, Μπολάτι, Ευαγγελίστρια, Κρήνες, Βέλο) και να περάσουν από πάνω από το Κιάτο. Οι Έλληνες όμως τους περίμεναν (πρωτοστατούντος του Αναγνώστη Πετμεζά, του 17χρονου γιού του Σωτήρη και του ανιψιού του Γκολφίνου Αναγνώστη μαζί με 250 Καλαβρυτινούς) και η Βόχα βάφτηκε με το αίμα των Τούρκων. Όπως τελειώνει και το δημοτικό μας τραγούδι, οι Τούρκοι πηγαίνουν σαν πρόβατα και γελάδια για σφαγή!
Αυτό που δεν μας λέει όμως το δημοτικό μας τραγούδι είναι ο επίλογος αυτής της επικής προσπάθειας των Ελλήνων γύρω από τους αμπελώνες της Βόχας! Ο Δράμαλης, με ότι στρατό του είχε απομείνει, σκαρφίστηκε ένα διαφορετικό σχέδιο για να εξοντώσει την εμπροσθοφυλακή των Ελλήνων και έτσι να κινηθεί πιό εύκολα προς Πάτρα. Στις 12 Αυγούστου, σαν σήμερα δηλαδή πριν 194 χρόνια, έστειλε το ιππικό με 2.000 άνδρες μέσα από τη Βόχα, ένώ είχε κρύψει μέσα στους αμπελώνες άνδρες του για να στήσουν παγίδα στους Έλληνες, να τους περικυκλώσουν με το ιππικό και μετά να τους αποτελειώσουν. Οι Έλληνες, που μάλλον ανέμελα «τρυγούσαν» τ’ αμπέλια της Βόχας από τα ώριμα σταφύλια τους, έπεσαν αρχικά στην παγίδα, όπως μας περιγράφει και πάλι ο Φωτάκος μέσα από τα μάτια του Κολοκοτρώνη:
Ο Κολοκοτρώνης (που παρατηρούσε με το κυάλι από μακρυά τις κινήσεις Ελλήνων και Τούρκων όπως και μας πληροφορεί παραπάνω ο Φωτάκος), περιγράφει και ο ίδιος στ’ απομνημονεύματα του την συγκεκριμένη σύρραξη που ταχέως μεταφέρθηκε μέχρι και τις γύρω περιοχές του Κιάτου. Διέταξε, καθώς γνωρίζουμε, τους Γενναίο Κολοκοτρώνη, Γιατράκο και Πλαπούτα με τους άνδρες τους να βοηθήσουν και να σταματήσουν την επέλαση των Τούρκων μέχρι να έρθει και το υπόλοιπο στράτευμα κάτι που το κατάφεραν με μεγάλες απώλειες όμως και για τις δυο μεριές! Οι Τούρκοι άφησαν πίσω τους 250 νεκρούς και επέστρεψαν άπραγοι για άλλη μια φορά στην Κόρινθο! Οι Έλληνες είχαν μικρότερες απώλειες, περίπου 60 νεκρούς, αλλά σκοτώθηκε στη μάχη ο ηρωικός αγωνιστής Αναγνώστης Πετμεζάς κάτι που σφόδρα τάραξε ακόμα και τον Κολοκοτρώνη που θεωρούσε τον Πετμεζά έναν μεγάλο συναγωνιστή σ’ αυτόν τον επαναστατικό αγώνα!
Η Καλαβρυτινή οικογένεια Πετιμεζά ή Πετμεζά υπήρξε μία από τις σημαντικότερες της Αχαίας και πολλά μέλη της έπαιξαν καθοριστικό στρατιωτικό και πολιτικό ρόλο τόσο κατά την περίοδο της Ελληνικής επανάστασης όσο και αργότερα! Πολλοί Πετμεζαίοι, μαζί με τον πολυάριθμο στρατό τους από τα Καλάβρυτα πολέμησαν και μερικοί μάλιστα σκοτώθηκαν στην Κορινθία, όπως ο ηρωικός Αναγνώστης Πετμεζάς, μαζί με τον 17χρονο γιό του Σωτηράκη όπως έχουμε ήδη δει, αλλά και ο Κωνσταντίνος Πετμεζάς, που σκοτώθηκε το 1824 σε μια μάχη έξω από την Κόρινθο. Στον παραπάνω πίνακα του Γερμανού ζωγράφου Peter Von Hess, που βρίσκεται στην Πινακοθήκη του Μονάχου, απεικονίζεται η στιγμή του θανάτου του μεγάλου αγωνιστή.
Ποιό είναι λοιπόν το αποτέλεσμα αυτής της μάχης των σταφυλιών στους αμπελώνες της Βόχας; Πέρα από το υπέροχο ιστορικό τραγούδι που μας έμεινε, ξέρουμε ότι ο Δράμαλης δεν ξαναετόλμησε να βγει από την Κόρινθο και στο τέλος, μερικούς μήνες αργότερα πέθανε καταβεβλημένος, όχι τόσο από τη μελαγχολία της αποτυχίας, όπως ευρέως εικάζεται, αλλά μάλλον από τον τύφο που μάστιζε την πολιορκημένη Κόρινθο την εποχή εκείνη. Ο Κολοκοτρώνης από την άλλη ήταν ο μεγάλος νικητής και γι’ αυτό τιμάται με τον τίτλο του τραγουδιού! Ο Γέρος του Μωριά δεν είχε καταφέρει με τη στρατηγική του και τον ηρωισμό των ανδρών του μόνο να αποδεκατίσει το στρατό του Δράμαλη στα Δερβενάκια, αλλά και είχε επιτύχει στη συνέχεια να τον κρατήσει κλεισμένο μέσα στα τείχη της Κορίνθου και να μην αποτελεί πλέον κίνδυνο για την επανάσταση. Τ’αλώνια της Βόχας ήταν η ταφόπλακα του Δράμαλη και το κερασάκι στην τούρτα της στρατηγικής ευφυίας του Κολοκοτρώνη. Στις 15 Αυγούστου του 1822, η Γερουσία της Πελοποννήσου κάλεσε τον Κολοκοτρώνη για να του απονείμει τον υπέρτατο τίτλο του Αρχιστράτηγου της Πελοποννήσου! Ο Γέρος του Μωριά, που είχε περισσότερους εχθρούς ανάμεσα στους Έλληνες καπεταναίους και δημογέροντες απ’ ότι σε ολόκληρο τον τουρκικό στρατό, είχε πλέον απ’ όλους τον απόλυτο σεβασμό και αναγνώριση … έστω και προσωρινά!
Πριν κλείσουμε την ανάρτηση μας αυτή, αξίζει, θωρώ, να θέσουμε ένα ερώτημα ακόμα, τι έγινε με τους κατοίκους της Βόχας την εποχή εκείνη; Η απάντηση όμως είναι μάλλον μεγάλη σε έκταση και θα καταπιαστούμε μαζί της σε μελλοντική μας ανάρτηση!
ΔΕΙΤΕ ΑΚΟΜΑ
Comments